Քաղաքացիական գործ թիվ ՇԴ/0130/02/13

Վ Ճ Ի Ռ
ՀԱՆՈՒՆ ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ

17.11.2017 թվական ք. Երևան

ՀՀ Երևան քաղաքի Կենտրոն և Նորք-Մարաշ վարչական
շրջանների ընդհանուր իրավասության առաջին
ատյանի դատարանը

Նախագահությամբ դատավոր Հ. ԶԱՐԳԱՐՅԱՆԻ
Քարտուղարությամբ Ա. Սիմոնյանի
Մասնակցությամբ հայցվոր Լ.Գինոսյանի
պատասխանող Ռ.Ադանալյանի
պատասխանողի ներկայացուցիչ` Հ.Փախանյանի
պատասխանողի ներկայացուցիչ` Ս.Հարությունյանի
պատասխանողի ներկայացուցիչ` Հ.Սարգսյանի

Դռնբաց դատական նիստում, քննելով քաղաքացիական գործն ըստ հայցի Լուսինե Գինոսյանի ընդդեմ Ռուզան Ադանալյանի` գումարի բռնագանձման պահանջի մասին, և ըստ հակընդդեմ հայցի Ռուզան Ադանալյանի ընդդեմ Լուսինե Գինոսյանի` Ռուզան Ադանալյանին սեփականության իրավունքով պատկանող թվով 31 զարդից 34.580 ԱՄՆ դոլարին համարժեք ՀՀ դրամ գումար հաշվանցելու և մնացած զարդերը վերադարձնելուն պարտավորեցնելու, ինչպես նաև դատական ծախսերի հարցը լուծելու պահանջի մասին,

ՊԱՐԶԵՑ

1. Գործի դատավարական նախապատմությունը
Դիմելով ՀՀ Շիրակի մարզի ընդհանուր իրավասության դատարան հայցվոր Լուսինե Գինոսյանը պահանջել է պատասխանող Ռուզան Ադանալյանից հօգուտ իրեն բռնագանձել 34.580 ԱՄՆ դոլար և 6.000 Եվրո` որպես պարտքի գումար:
ՀՀ Շիրակի մարզի ընդհանուր իրավասության դատարանի 11.02.2013 թվականի որոշմամբ հայցադիմումն ընդունվել է վարույթ: Նույն օրվա մեկ այլ որոշմամբ բավարարվել է հայցվոր կողմից հայցի ապահովման միջոց կիրառելու միջնորդությունը:
ՀՀ Շիրակի մարզի ընդհանուր իրավասության դատարանի 26.06.2013 թվականի որոշմամբ թիվ ՇԴ/0130/02/13 քաղաքացիական գործն ըստ ընդդատության ուղարկվել է ՀՀ Երևան քաղաքի Կենտրոն և Նորք-Մարաշ վարչական շրջանների ընդհանուր իրավասության դատարան:
ՀՀ Երևան քաղաքի Կենտրոն և Նորք-Մարաշ վարչական շրջանների ընդհանուր իրավասության դատարանի /նախագահությամբ` Ռ.Ափինյան/ 15.07.2013 թվականի որոշմամբ թիվ ՇԴ/0130/02/13 քաղաքացիական գործն ընդունվել է վարույթ:
Պատասխանող Ռուզան Ադանալյանի կողմից 18.10.2013 թվականին ՀՀ Երևան քաղաքի Կենտրոն և Նորք-Մարաշ վարչական շրջանների ընդհանուր իրավասության դատարան է ներկայացվել հակընդդեմ հայցադիմում:
ՀՀ Երևան քաղաքի Կենտրոն և Նորք-Մարաշ վարչական շրջանների ընդհանուր իրավասության դատարանի /նախագահությամբ` Ռ.Ափինյան/ 21.10.2013 թվականի որոշմամբ հակընդդեմ հայցադիմումը ընդունվել է վարույթ: Միաժամանակ նույն որոշմամբ պետական տուրքի վճարումը հետաձգվել է:
ՀՀ Երևան քաղաքի Կենտրոն և Նորք-Մարաշ վարչական շրջանների ընդհանուր իրավասության դատարանի /դատավոր` Ս.Թադևոսյան/ որոշմամբ Ռուզան Ադանալյանի հայցի ապահովման միջոց ձեռնարկելու մասին միջնորդությունը մերժվել է:
ՀՀ Երևան քաղաքի Կենտրոն և Նորք-Մարաշ վարչական շրջանների ընդհանուր իրավասության դատարանի (նախագահությամբ` Ռ. Ափինյան) 20.05.2014 թվականի վճռով վճռել է` Լուսինե Գինոսյանի ընդդեմ Ռուզան Ադանալյանի` 34.580 ԱՄՆ դոլար և 6.000 Եվրո գումար բռնագանձելու պահանջի մասին սկզբնական հայցը բավարարել մասնակիորեն։ Ռուզան Ադանալյանից հօգուտ Լուսինե Գինոսյանի բռնագանձել 31.983 ԱՄՆ դոլարին համարժեք ՀՀ դրամ և 6.000 Եվրոյին համարժեք ՀՀ դրամ գումար, որպես պարտավորության գումար։ Սկզբնական հայցը մնացած մասով մերժել։ Ռուզան Ադանալյանի ընդդեմ Լուսինե Գինոսյանի՝Ռուզան Ադանալյանին սեփականության իրավունքով պատկանող թվով 31 զարդից 34.580 ԱՄՆ դոլարին համարժեք ՀՀ դրամ գումարը հաշվանցելու պահանջի մասին հակընդդեմ հայցը բավարարել մասնակի։ Լուսինե Գինոսյանի հանդեպ ունեցած Ռուզան Ադանալյանի պարտավորության՝ 34.580 ԱՄՆ դոլար և 6.000 Եվրո գումարից հաշվանցել 2.596.6 ԱՄՆ դոլար գումար։ Հակընդդեմ հայցը մնացած մասով մերժել։ Ռուզան Ադանալյանից հօգուտ ՀՀ պետական բյուջեի բռնագանձել 639,66 ԱՄՆ դոլարին և 120 Եվրոյին համարժեք ՀՀ դրամ պետական տուրքի գումար։ Լուսինե Գինոսյանից հօգուտ ՀՀ պետական բյուջեի բռնագանձել 51.9 ԱՄՆ դոլարին համարժեք ՀՀ դրամ պետական տուրք։ ՀՀ վերաքննիչ քաղաքացիական դատարանի 21.08.2014թ.-ի որոշմամբ Երևան քաղաքի Կենտրոն և Նորք-Մարաշ վարչական շրջանների ընդհանուր իրավասության դատարանի 20.05.2014թ.-ի վճիռը բեկանվել է, և գործն ուղարկվել է նույն դատարան, նոր քննության:
ՀՀ Վերաքննիչ քաղաքացիական դատարանը 21.08.2014 թվականի որոշմամբ վերաքննիչ բողոքը բավարարել է: Բեկանել է Երևան քաղաքի Կենտրոն և Նորք-Մարաշ վարչական շրջանների ընդհանուր իրավասության դատարանի 20.05.2014 թվականի թիվ ՇԴ/0130/02/13 վճիռը և գործն ուղարկել է նույն դատարան` նոր քննության: Դատական ծախսերի հարցին անդրադառնալ գործի նոր քննությամբ:
ՀՀ վճռաբեկ դատարանի քաղաքացիական և վարչական պալատի 08.11.2014թ.-ի որոշմամբ թիվ ՇԴ/0130/02/13 քաղաքացիական գործով ՀՀ վերաքննիչ քաղաքացիական դատարանի 21.08.2014թ.-ի որոշման դեմ Լուսինե Գինոսյանի բերած վճռաբեկ բողոքը վերադարձվել է:
ՀՀ վճռաբեկ դատարանի քաղաքացիական և վարչական պալատի 10.12.2014թ.-ի որոշմամբ թիվ ՇԴ/0130/02/13 քաղաքացիական գործով ՀՀ վերաքննիչ քաղաքացիական դատարանի 21.08.2014թ.-ի որոշման դեմ Լուսինե Գինոսյանի ներկայացուցչի բերած վճռաբեկ բողոքը վարույթ ընդունելը մերժվել է:
Թիվ ՇԴ/0130/02/13 քաղաքացիական գործը մակագրվել է դատավոր` Հ. Զարգարյանին 22.01.2015թ.-ին և 23.01.2015թ.-ին հանձնվել է դատարանի աշխատակազմին:
Դատարանի 23.01.2015 թվականի որոշմամբ գործը ընդունվել է վարույթ:
Դատարանի 19.11.2015 թվականի որոշմամբ Ռուզան Ադանալյանի կողմից հակընդդեմ հայցադիմումով ներկայացված` հայցի ապահովման միջոց կիրառելու մասին միջնորդությունը մերժվել է:
Դատարանի 03.10.2016 թվականի որոշմամբ նշանակվել է դատաապրանքագիտական փորձաքննություն և գործի վարույթը կասեցվել է:
Դատարանի 17.01.2017 թվականի որոշմամբ թիվ ՇԴ/0130/02/13 քաղաքացիական գործի վարույթը վերսկսվել է:
Դատարանի 23.08.2017թվականի որոշմամբ գործը նշանակվել է դատաքննության:
Գործի դատաքննությունն ավարտվել է 03.11.2017 թվականին և 17.11.2017 թվականին հայտարարվել է վճռի հրապարակման օր։

2. Հայցվորի փաստարկները և իրավական դիրքորոշումը
Դիմելով Դատարան՝ Լուսինե Գինոսյանը հայտնել է, որ 06.05.2011թվականին Շիրակի մարզի քննչական բաժինը որոշում է կայացրել թիվ 18132810 քրեական գործի վարույթը կարճելու և Ռուզան Ադանալյանի նկատմամբ ՀՀ քրեական օրենսգրքի 178-րդ հոդվածով քրեական հետապնդումը դադարեցնելու վերաբերյալ։ Այդ որոշումը Շիրակի մարզի ընդհանուր իրավասության աոաջին ատյանի դատարանի որոշմամբ վերացվել է՝ բավարարելով իր և մյուս տուժողի դիմումների պահանջը։ ՀՀ քրեական վերաքննիչ դատարանը 24.10.2011թվականին կայացրած որոշմամբ մերժել է Շիրակի մարզի դատախազի վերաքննիչ բողոքը նույնը թողնելով առաջին ատյանի դատարանի կայացրած ոոշումը։ Քրեական գործի քննությունը վերսկսվել է և շարունակվել Շիրակի, Լոռու և Արագածոտնի մարզերի քննչական բաժիններում, իսկ 15.08.2012թվականին սույն քրեական գործի նախաքննությունը հանձնարարվել է Երևան քաղաքի Մալաթիայի քննչական բաժին, որտեղ 19.10.2012թվականին քրեական գործի վարույթը կարճվել է, իսկ իր դիմում-բողոքը մերժվել է Երևան քաղաքի դատախազի կողմից։ Որոշումը վերացնելու պահանջով դիմել է Մալաթիա-Սեբաստիա վարչական շրջանի ընդհանուր իրավասության դատարան։
2009թվականի փետրվար-մարտ ամիսներին Ռուզան Ադանալյանը իրենից պարտքով վերցրել էր 39.500 /երեսունվեց հազար հինգ հարյուր/ ԱՄՆ դոլար և 6.000 / վեց հազար/ եվրո։ Որպես գրավ իր մոտ թողել էր ոսկյա զարդեր։ Մարտի կեսերին արժեք ներկայացնող զարդերը նա վերցրել էր՝ դրանք վաճառելու և իր պարտքը վերադարձնելու նպատակով, սակայն չի վերադարձրել ոչ զարդերը, և ոչ էլ գումարը։ Հետագայում իր համաձայնությամբ զարդերից մի քանիսը վաճառել է, և գումարը կազմել է 3.720 / երեք հազար յոթ հարյուր քսան/ ԱՄՆ դոլար։ Իր մոտ մնացած զարդերի արժեքը, համաձայն քրեական գործով կատարված փորձաքննության կազմում 476.000 դրամ, որը ներկա պահին կազմում է 1.200 ԱՄՆ գումար։ Այսպիսով Ռուզան Ադանալյանի պարտքը կազմում է 34.580 ԱՄՆ դոլար և 6.000 եվրո։ Փորձաքննությամբ պարզվել է նաև, որ իր ներկայացրած բոլոր պարտավորագրերը գրված են Ռուզան Ադանալյանի ձեռքով՝ տարբեր ժամանակներում տարբեր խոստումներով և վերաբերում են նույն գումարին։
Ռուզան Ադանալյանը հրաժարվում է պարտքը վերադարձնելուց, ուստի խնդրել է Ռուզամ Ադանալյանից բռնագանձել այդ գումարը:
Հայցվոր հակընդդեմ պատասխանող Լուսինե Գինոսյանը դատարան ներկայացրած հակընդդեմ հայցադիմումի պատասխանով Դատարանին հայտնել է, որ 16.12.2009 թվականի ատացականով Ռուզան Ադանալյանը Լուսինե Գինոսյանից վերցրել է 39.500 ԱՍՆ դոլարին համարժեք ՀՀ դրամ և 6000 եվրո գումար և պարտավորվել է 5.000 ԱՍՆ դոլարին համարժեք ՀՀ դրամ գումարը հունվար և փետրվար ամիսներին վերադարձնելու, իսկ մնացած գումարը ստացվելիք գումարի չափով։
Նախ՝ ոչ թե 39.500 ԱՍՆ դոլարին համարժեք ՀՀ դրամ, այլ հենց 39.500 ԱՍՆ դոլար, ինչի մասին Ռուզան Ադանալյանը գրել է 8 ստացականում, կարիք չկա նաև խմբագրել և իմաստափոխել Ռուզան Ադանալյանի տված ստացականը։
«15.06.2009 թվականի ստացականի համաձայն Ռուզան Ադանալյանը Լուսինե Գինոսյանին 39.500 ԱՍՆ դոլարին համարժեք ՀՀ դրամ գումար և 6.000 Եվրո գումարի դիմաց որպես գրավ թողել է իրեն սեփականության իրավունքով պատկանող թվով 31 զարդ։
Ստացվում է, որ 16.12.2009թ. ստացականով վերցրել է գումարը, իսկ զարդերը, որպես գրավ թողել է վեց ամիս առաջ, ինչը անհավանական է ընդհանրապես։
Իրականում Ռուզան Ադանալյանը 39500 ԱՍՆ դոլար և 6000 Եվրո գումարը վերցրել է փետրվար ամսին և բացի 31 զարդից որպես գրավ թողել է նաև այլ հնաոճ զարդեր։ Գումարը վերցրել է ընդամենը հինգ օրով՝ հավատացնելով թե ոսկին թանկանալու է, և ինքը ուզում է մեծ քանակությամբ գնել և վաճառել Մոսկվայում և այլ քաղաքներում ունեցած ոսկու խանութներում։
Մարտ ամսին ետ է վերցրել արժեքավոր զարդերը, Մոսկվայում վաճառելու և պարտքը վերադարձնելու պատրվակով մեկնել Մոսկվա՝ որպես գրավ թողնելով նաև իր աղջկա անձնագիրը։ Այդ զարդերը վերցնելու մասին գրել է ինչպես ցուցակի վրա, այնպես էլ առանձին գրությամբ, ինչը փորձաքննությամբ հաստատվել է, որ գրված է Ռուզան. Ադանալյանի կողմից։
Ապրիլի 15-ին՝ Մոսկվայից վերադառնալուց հետո, գրել է նոր ստացական՝ առանց այդ զարդերի։ Հունիսի 15-ին ևս գրել է ստացական՝ դարձյալ առանց այդ զարդերի և խոստացել է վերադարձնել գումարը։ 2009 թվականի հուլիսին նոր ստացական է գրել և հստակ նշել, որ բացի 39500 ԱՄՆ դոլար և 6000 Եվրո գումարից վերցրել է նաև 160.000 ՀՀ դրամ, այդ գումարը տվել է, որ իբր մուծումներ անի, վարկ վերցնի և տա իր պարտքը։
2009 թվականի օգոստոսի 7-ին նրան տվել է ևս 120.000 ՀՀ դրամ՝ ինչ-որ տեղեկանքներ ձեռք բերելու, որ վարկը վերջապես ստանա։ Այսքան ընդառաջելուց հետո էլ մշտապես խուսափել է պարտքը վերադարձնելուց։
Եվ վերջապես 16.12.2009 թվականին, երբ ինքը արդեն ճարահատ դիմելու էր ոստիկանություն, նորից եկել խնդրել է, որ սպասեմ և ինքը մաս-մաս կմարի իր պարտքը, դրան էլ է համաձայնել։
16.12.2009թ-ին տված ստացականի մեջ Ռուզան Ադանալյանը ակամա <<խոստովանում է>>, որ իր ոսկեղենը իմ տված գումարի մի չնչին մասի արժեքն ունի և նաև խոստանում է, որ «միասին կվաճառենք ոսկեղենըե և ստացված գումարի չափով էլ կմարի իր պարտքը։ Սրանից պարզ երևում է, որ Ռ.Ադանալյանը ոսկեղենը վաճառելու համաձայնություն տվել է՝ այն էլ գրավոր։
Ռուզան Ադանալյանը իր այս պարտավորագրով տված խոստումներն էլ չի կատարել։ Ինչ վերաբերում է 15.06.2009թ-ին գրված ցուցակի տակ իմ նշած «համաձայն եմե բառերին, դա գրվել է , երբ դեռ պարզ չէր, որ ինձ տված ոսկեղենի մի մասը ընդհանրապես որևէ արժեք չունի։ Դա պարզվել է ավելի ուշ՝ 2010 թ. ապրիլի վերջին, երբ Ռուզան Ադանալյանը եկել ու նորից խնդրել է, որ ինքը չդիմի ոստիկանություն, ինքը իրեն կտա լիազորագիր՝ սեփականաշնորհելու իր ապօրինի կառույցը իր անունով՝ պարտքի մի մասի՝ 15.000 դոլարի դիմաց և քանի որ ինքը գումար չուներ, իսկ ինքը ամբողջ խնայողությունը իրեն էր տվել, պայմանավորվել էին, որ իր՝ իրեն մոտ գրավադրած ոսկեղենից կվաճառենք, և այդ գործարքը կանենք։ Համաձայնվել է նաև, որ իրենց տուն փորձագետ բերի, զարդերը գնահատեն և գնեն, համաձայնել է, որ միասին գնան, ինքը Ախուրյանում իր ծանոթի մոտ, գրավ դնի այդ զարդերը և գումար վերցնի։ Միայն այսքանից հետո, երբ ինքը պատճառ է բռնել իր հիվանդ լինելը և չի եկել, ինքը վաճառել է մի քանի զարդ՝ իր համաձայնությամբ։
Հակընդդեմ հայցադիմում նշված է նաև, որ Ռուզան Ադանալյանի զարդերը արժեն 120000 ԱՄՆ դոլար, սա որևէ տրամաբանության չի ենթարկվում։ Որտեղ է գրված այդ արժեքը։ Նույն հաջողությամբ ինքն էլ կարող է ասել, որ բացի ստացականներում նշված գումարից տվել է ասենք նաև 100.000 ԱՍՆ դոլար։ Ռ.Ադանալյանը 8 ստացականներում մշտապես նշել է իր տված գումարի չափը։
Հայցվոր կողմը հայտնել է նաև, որ հայցադիմումի պահանջով բռնագանձման ենթակա 34.580 ԱՍՆ դոլար և 6.000 Եվրո գումարը ստացվել է 39.500 ԱՍՆ դոլար և 6.000 Եվրո գումարի հաշվանցումից։ Տարբերությունը վաճառված զարդերի, իր կողմից ոստիկանություն և քննչական բաժին հանձնված Ռուզան Ադանալյանի զարդերի արժեքի գումարն է։ Իսկ 2009թ-ի հուլիսին 160.000 և օգոստոսին 120.000 իր տված ՀՀ դրամի դիմաց վերցրել է իր գնած զարդերը, իր իսկ ձեռքով նշած արժեքներով
Հենց 34580 ԱՍՆ դոլար և 6.000 Եվրո գումարին համարժեք ՀՀ դրամի չափով էլ դատական ակտերի հարկադիր կատարումն ապահովող ծառայության Շիրակի մարզային բաժնի կողմից 19.02.2013թ. կատարողական վարույթ հարուցելու մասին 12.02.2013թ. որոշմամբ էլ արգելանք է դրվել Ռուզան Ադանալյանին պատկանող գույքի և դրամական միջոցների վրա։
Վերգորյալի հիմքով վրա դատարանին խնդրել է ամբողջությամբ մերժել հակընդդեմ հայցը։
Հակընդդեմ հայցադիմումի պատասխանի առարկությունների վերաբերյալ դատարան ներկայացված դիրքորոշմամբ, հայցվոր հակընդդեմ պատասխանող Լուսինե Գինոսյանը դատարանին հայտնել է, որ չի ընդունում հակընդդեմ հայցադիմումը, այն անհիմն լինելու պատճառաբանությամբ, պնդում է իր հայցը և խնդրում է Դատարանին այն բավարարել ամբողջությամբ, իսկ հակընդդեմ հայցը մերժել։

2.1. Պատասխանողի փաստարկները և իրավական դիրքորոշումը
Պատասխանող Ռուզան Ադանալյանը Դատարան ներկայացրած հակընդդեմ հայցադիմումով հայտնել է, որ 16.12.2009 թվականին Ռուզան Ադանալյանը Լուսինե Գինոսյանից վերցրել է 39.500 դոլարին համարժեք ՀՀ դրամ գումար և 6.000 եվրո։ Հակընդդեմ հայցվոր կողմը այդ գումարի դիմաց որպես գրավ Լուսինե Գինոսյանի մոտ թողել է իրեն սեփականության իրավունքով պատկանող թվով 31 զարդ։ Վերոգրյալ գումարները հակընդդեմ հայցվորը վերցրել է 13 տոկոսով և այդ ժամանակահատվածի ընթացքում մարել միայն տոկոսները, որի գումարի չափը կազմել է՝ 32.500 ԱՄՆ դոլարին համարժեք ՀՀ դրամ գումար, այսինքն վերցրած մայր գումարից կեսից շատ արդեն Ռուզան Ադանալյանի կողմից հետ է վերադարձվել Լուսինե Գինոսյանին։ Հայցվոր կողմի ներկայացված հայցից պարզ է դառնում, որ վերջինս վաճառել է Ռուզան Ադանալյանի զարդերի մի մասը, այդպիսով նվազեցնելով ստացականում նշված գումարի չափը։ Բացի նրանից որ, այս տարիների ընթացքում Ռուզան Ադանալյանը կրել է նյութական վնաս մարելով մայր գումարի տոկոսները նաև առանց վերջինիս թույլատվությամբ և համաձայնությամբ Լուսինե Գինոսյանը վաճառել է հակընդդեմ հայցվորին սեփականության իրավունքով պատկանող զարդերի մի մասը։ 16.12.2009 թվականի ստացականով Ռուզան Ադանալյանը Լուսինե Գինոսյանից վերցրել է 39.500 երեսունինը հազար հինգ հարյուր ԱՍՆ դոլարին համարժեք ՀՀ դրամ գումար և 6.000 Եվրո գումար և պարտավորվել է հինգ հազար ԱՄՆ դոլար համարժեք ՀՀ դրամ գումարը հունվար և փետրվար ամիսներին վերադարձնել, իսկ մնացած գումարը՝ ստացվելիք գումարի չափով։ 15.06.2009թ ստացականի համաձայն` Ռուզան Ադանալյանը Լուսինե Գինոսյանին 39.500 ԱՍՆ դոլարին համարժեք ՀՀ դրամ գումարի և 6.000 եվրո գումարի դիմաց որպես գրավ թողել է իրեն սեփականության իրավունքով պատկանող թվով 31 զարդ։ Ռուզան Ադանալյանի կողմից թույլտվություն և համաձայնություն չի տրվել Լուսինե Գինոսյանին իր զարդերի մի մասը վաճառելու համար։ Ռուզան Ադանալյանը իրավաբանական ծառայության մատուցման կամար դիմել է <<Շահբազյան և գործընկերներ>> ՍՊԸ և վճարել 200.000 ՀՀ դրամ գումար։
Սույն պարագայում կողմերի միջև կնքվել է փոխառության պայմանագիր և փոխառության պայմանագրի առարկան կազմել 39 500 ԱՄՆ դոլարին համարներ ՀՀ դրամ գամար և 6.000 եվրո, այսինքն Ռուզան Ադանալյանը Լուսինե Գինոսյանին պետք է վերադարձնի միևնույն չափով գումար։
Ռուզան Ադանալյանը Լուսինե Գինոսյանին 39.500 ԱՄՆ դոլարին համարժեք ՀՀ դրամ գումարի և 6.000 /վեց հազար/ եվրո գումարի դիմաց որպես գրավ թողել է իրեն սեփականության իրավունքով պատկանող թվով 31 զարդ, որոնց արժեքը կազմում է մոտ 120.000 ԱՍՆ դոլարին համարժեք ՀՀ դրամ գումար։
Այս ժամանակահատվածում Ռուզան Ադանալյանը Լուսինե Գինոսյանին կարողացել է վերադարձնել միայն մայր գումարի տոկոսները, իսկ հակընդդեմ պատասխանող կողմը առանց Ռուզան Ադանալյանի համաձայնության և թույլտվության վաճառել է զարդերի մի մասը, մինչդեռ այդպիսի իրավունք չի ունեցել։
Այսինքն, այդպիսով ոչնչացրել է հակընդդեմ հայցվորի զարդերի մի մասը, մինչդեռ Լուսինե Գինոսյանը պատասխանատվություն է կրել իրեն հանձնված գրավի առարկայի համար։
Այսպիսով, Լուսինե Գինոսյանի ներկայացված հայցադիմումից պարզ է դառնում, որ վերջինս վաճառել է մի քանի զարդ երեք հազար յոթ հարյուր քսան ԱՄՆ դոլարին համարժեք ՀՀ դրամ գումարով, մինչդեռ այդպիսի գործարք կնքելու համար պարտադիր պայման է եղել հակընդդեմ հայցվորի թույլտվությանը և համաձայնությանը։
Տվյալ պայմաններում Լուսինե Գինոսյանը պատասխանատվություն է կրում իրեն հանձնված գրավի առարկայի լիակատար կամ մասնակի ոչնչացման, կորստի կամ վնասվածքի համար, ուստի գրավի առարկայի կորստի հետևանքով առաջացած վնասների հատուցումը պետք է հաշվանցել գրավով ապահովված պարտավորությունը մարելու համար։
Ռուզան Ադանալյանը հիմք ընդունելով վերոգրյալը և ղեկավարվելով ՀՀ քաղաքացիական օրենսգրքի 2-րդ, 877-րդ, 347-ոդ, 368-րդ, 226-րդ, 274-րդ, 237-րդ հոդվածի դրույթներով և ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 96-րդ հոդվածի դրույթով Դատարանին խնդրել է հակընդդեմ հայցադիմումը ընդունել վարույթ, Ռուզան Ադանալյանին սեփականության իրավունքով պատկանող թվով 31 զարդից հաշվանցել 34.850 ԱՄՆ դոկարին համարժեք ՀՀ դրամ գումարը և պարտավորեցնել վերադարձնելու մնացած զարդերը, ինչպես նաև խնդրել է Լուսինե Գինոսյանից հօգուտ Ռուզան Ադանալյանի բռնագանձել, որպես դատական ծախս՝ երկու հարյուր հազար ՀՀ դրամ գումար, փաստաբանի խելամիտ վարձատրություն։
Դատարան ներկայացրած հակընդդեմ հայցադիմումի պատասխանի առարկություններով պատասխանող Ռ. Ադանալյանը հայտնել է, որ Լուսինե Գինոսյանի կողմից ներկայացված հակընդդեմ հայցի պատասխանի հիմքում ընկած է ոչ թե հավաստի, պատշաճ պատասխան, այլ բամբասանք։ Այն հանգամանքին, թե «գործով ձեռք չի բերվել որևէ ապացույց Լուսինե Գինոսյանի կողմից տոկոսով գումար տալու մասին>> չի համապատասխանում իրականությանը։
Ստացական 1։ «Ես՝ Ռուզան Ադանալյանս (անձ. AK 0201337) պարտավորվում եմ Լ.Գինոսյանից վերցրած 39.500 ԱՄՆ դոլար և 6.000 եվրո պարտքիցս մարել հունվարի վերջ-փետրվարի սկիցբ ժամանակահատվածում 5000 ԱՄՆ դոլար, որի համար ստորագրում եմ>>։ Բացատրել է այս հատվածը - Միայն 5.000 ԱՄՆ դոլարը պետք է տար նշված հունվարի վերջ-փետրվարի սկզբին։ Շարունակությունը՝ «Այդուհետ կաշխատեմ մարել ամեն ամիս ստացվելիք գումարի չափով>>։ Բացատրել է - Այդուհետ (այսինքն՝ դրանից հետո միայն) եկող ամեն ամիս պետք է իր նպատակահարմար գտած զարդերից որևիցե մեկը վաճառեր, մայր գումարից հանեին վաճառքից ստացված գումարը և 13%-ը, հետո հաջորդ եկող ամիս որևիցե զարդ վաճառելուց հաներ մայր գումարից գումարը և տակը մնացած գումարի համապատասխան տոկոսը։ Վերջնաժամկետ ստացականում օր, ամսաթիվ (ինչպես բոլոր ստացականներում) չկա, բնականաբար, ինչքան շատ ձգվեին ամիսները, այնքան շատ կտայի տոկոսները։ Ստացվելիք բառը չի նշանակում, որ իր ամբողջ գրավադրած ոսկեղենը <<չնչին>> մասն է կազմում նրա տված գումարի։ Իմ զարդերն արժեին կրկնակին և շատ ավելին։ Եվ նույն ստացականի մեջ 2 անգամ նշված է՝ <<կվաճառենք միասին>>, այլ ոչ թե մարզպետարանի կոլեկտիվով, ովքեր և ստորագրել են տվյալ ստացականի տակ՝ Մանուկ Մանուկյան, Լիլիթ Բաղդալյանը։ Նույն միտքը կրկնվել է ներքևում՝ հունվարի վերջին «կվաճառենք ոսկեղենը միասինե և կմարեմ պարտքը, ըստ ստացված գումարի, այս տողերը կրկնվել են (բաց է թողնված վերևի ամեն ամիս բառերը, որոնք նորից չի շեշտել, վերևում գրված է արդեն, ինքը այնտեղ ավելի շատ շեշտել է միասին վաճառելու փաստը։ Նույն ստացականում 2 տարբեր բովանդակություններ չի կարող լինել։ Չկա որևիցե մի ստացական, երկտող, որտեղ ինքը լիազորած լինի Լուսինե Գինոսյանին, որ նա ինքնագլուխ վաճառի իրեն սեփականության իրավունքով պատկանող 31 անուն ոսկյա, թանկարժեք քարերով զարդերը։ Բազմապիսի ստացականներ, տեքստեր, բարաթներ պահող, գործից լավ հասկացող Լուսինե Գինոսյանը ստեղծագործել է իր գրածի շուրջ։ Նշված օրերի ընթացքում պահանջել է ներկայացնել ոսկեղենը ամբողջությամբ, անվնաս՝ հրաժարվել է բերելուց։ Փորձագետ է տարել իրենց տուն, դիտավորյալ մարդկանց ներկայությամբ կռիվ սարքեց ու զարդերը չբերեց, բացի թիվ 1 զարդից։ Ընդհանուր առմամբ, 5 ստացականներ են նույն գումարների վերաբերյալ, որոնցից 2-ը (15.06.2009թ.) գրված են նույն օրը, 1-ին ստացականը իր ընկերուհու՝ Լ. Ջիլափանի կեղծված ստացականն է, չնայած իր տոկոսով փողերին է վերաբերվում, երևի դրա համար է համարում իրենը, մնացած 3-ը նախկին գործարքներից ոսկեղենի ցուցակներ են, ըստ որոնց գումարներ են փակվել, որը ընդհանրապես կապ չունի 15.06.2009թ.-ի ոսկեղենի ցուցակի հետ։ Իսկ թե ապրիլի 15-ին ինչ ստացական է գրվել իր կողմից, նման ստացական չի եղել ի սկզբանե, երևի Լ. Գինոսյանի վառ երևակայության շնորհիվ իր խաղաքարտ դարձրած ստացականների տակ սկսել է «սկիզբ>> բառից բացի ավելացնել նաև իր ձեռագրով ամսաթվեր։ Նշել է, որ իրենից արժեքավոր զարդերը վերցրել է, հետո էլ պնդում է, թե ոսկեղենը վաճառել է, նոր է իմացել, որ դրանք արժեզուրկ են։ Չնայած չկա նման բան, բայց եթե զարդերը չի ստուգել, էդ որտեղից հասկացավ դրանց արժեքավոր լինելու մասին, ուրեմն կիմանար նաև մնացածի «արժեզուրկ>> լինելու մասին։ Այո, մարտ ամսին (2009թ.) Մոսկվա գնացել է, բայց ոչ մի կտոր զարդ ինքը իրենից չի վերցրել, բոլոր ստացականները օրով, ժամով գրված են իր ձեռագրով, և հին, և նոր, որոնցից ոչ մեկի տակ (բացի մեկից) Լուսինե Գինոսյանը չի ստորագրել։ Գնալուց պարզ էր, տոկոսները պետք է բանկով ուղարկեի։ Նա թույլ չտվեց, որ ես իր անունով գումար ուղարկեմ, պատճառաբանելով, որ ինքը քաղ. ծառայող է և չի կարելի իր անունով մեծ գումարներ ցույց տալ։ Մնում էր ուղարկեր աղջկա անունով, որ փոխանցեր իրեն։ Այժմ արդեն բանկից թղթեր է բերել, հետաքրքիր է... Ագահությունից աղջկա անձնագիրը ուզել է իր մոտ պահել, որպեսզի տոկոս ուղարկելուց հանկարծ երեխան մի կոպեկ պակաս չտար, որպեսզի նրա հետ գնար բանկ և տեղում տոկոսը վերցներ։ Երբ 15.06.2009թ.-ի ստացականն էր գրվում (թարմ լինելու համար), պահանջեցի աղջկա անձնագիրը, չտվեց, պատճառաբանելով, թե խառնել է ինչ-որ մանկատների երեխաների փաստաթղթերի հետ և չի գտնում։ Հնարավոր է, անձնագրով ինչ-որ գործողություններ կատարած լինի, և բացի դրանից որպես պետ. պաշտոնյա, դա նույնն է թե մարդուն գերի է վերցրել, իսկ անձնագիրը ՀՀ սեփականությունն է, և դրա համար ևս պատասխանատվություն է ենթարկվելու երեխաների իրավունքների պաշտպանը։ Թե ինքը ինչու է հայցադիմումը հետ վերցրել, հստակ փաստերով առկա է գործում։ Առանձին հայցով 31 բնեղեն Լ.Գինոսյանից որպես սեփականության իրավունքով իրեն պատկանող դիմել է դատարան, այն վարույթ է ընդունվել ՇԴ/0240/02/13, դատավոր Խ.Ղազարյան։ Քանի որ զուգահեռ գնում էր նաև Լ.Գինոսյանի հայցի հետ կապված դատական նիստեր, ֆիզիկապես անհնար էր Երևանից հասնել Գյումրի՝ նույն վեճի առարկայի շուրջ ներկայանալ նիստերին։ Ուստի այն դարձվեց հակընդդեմ հայց։ Այնուհետև որոշ թերությունների պատճառով հակընդդեմ հայցը հետ է վերադարձվել այն լրացնելու։ Ինչպես, օրինակ, Լ.Գինոսյանը 26.02.2012թ. նույն հայցով՝ ՇԴ/1157/02/12-ով դիմել է դատարան, սակայն փաստերի աղավաղված լինելու և անհիմն լինելու պատճառով հետ են վերադարձրել իրեն։ Այսպիսով. Լ.Գինոսյանին ոչ մի շքեղ զարդ չի խոստացել։ Ստացականներում չի նշվել տոկոս բառը, որովհետև արհեստավարժ վաշխառուները ոչ մի քաղաքացու էլ գրել չեն տալիս, գիտեն, որ դա քրեորեն պատժելի արարք է։ Փոխարենը կան այն ապացուցող փաստեր և հանգամանքներ։ Ոչ մի ստացական կամ լիազորագիր չի տվել Լուսինե Գինոսյանին իրեն սեփականության իրավունքով պատկանող 31 անուն ոսկյա, թանկարժեք քարերով, հնաոճ զարդերը վաճառելու, թույլ չի տվել որևէ գրությամբ իրեն դրանք գնելու, նոր գնացուցակ սահմանելու, փոխելու, արժեզրկելու։ Զարդերի, հիրավի, հնաոճ լինելու մասին կան սերտիֆիկատներ, բնական քարերի մասին նշված է ստացականում, որի հետ համաձայն է եղել վարկատուն։ Հակընդդեմ հայցադիմումում նշված զարդերիս արժեքը՝ նշված 120000 ԱՄՆ դոլար, դա ընդամնեը 2008-2009թթ.-ի շուկայական արժեքն է, իսկ Լուսինե Գինոսյանը իր զարդերը վաճառել է 2010-2011 թթ.-ին, երբ ոսկու միջազգային շուկայում դրանց գները հասել էին իրենց պիկին։ Հաշվարկված չեն իր հնաոճ զարդերի այն արժեքները, որոնք ենթակա են աճուրդ-վաճառքի և որոնց բնական քարերը պատկանում են հազվագյուտ քարերի դասին, որոնք անվանված են ստացականում։ Դատաքննության ընթացքում պատասխանող հակընդդեմ հայցվորը պնդեց իր հակընդդեմ հայցադիմումում մատնանշված հիմքերը և խնդրել է հայցն ամբողջությամբ մերժել, իսկ հակընդդեմ հայցադիմումը բավարարել։

3.Դատարանի պատճառաբանությունները և եզրահանգումները
Գործի քննության համար էական նշանակություն ունեցող փաստերը հետևյալն են.
1) 15.06.2009 թվականին Ռուզաննա Ադանալյանը ստացական է տվել այն մասին, որ Լուսինե Գինոսյանից վերցնում է 39.500 ԱՄՆ դոլար և 6000 Եվրո: Որպես Երաշխիք թողնում է իր աղջկա անձնագիրը և իր ձեռագրով նշված ոսկեղենը: 15.06.2009 թվականին Ռուզաննա Ադանալյանի կողմից տրված ստացականում առկա է վերջինիս անձնագրային տվյալները և ստորագրությունը:
2) 15.06.2009 թվականին Ռուզան Ադանալյանի կողմից կազմված գրավի առարկա ոսկյա զարդերի ցուցակի համաձայն` Ռուզան Ադանալյանը Լուսինե Գինոսյանից վերցնում է 39.500 ԱՄՆ դոլար և 6000 Եվրո և որպես գրավի առարկա թողնում է թվով 31 անուն ոսկյա զարդեր և իր անձնագրի փոխարեն թողնում է աղջկա անձնագիրը: Ցուցակում նշված ոսկյա զարդերը համարակալված են առանձին-առանձին, նշված է յուրաքանչյուր զարդի արտաքին նկարագիրը, ինչպես նաև նշված զարդերից որոշակի զարդերի գույնը: 15.06.2009 թվականի ստացականում Լուսինե Գինոսյանի կողմից կատարվել է <<Համաձայն եմ>> նշումը և առկա է վերջինիս ստորագրությունը:
3) 07.08.2009 թվականին Ռուզան Ադանալյանը ստացական է տվել առ այն, որ Լուսինե Գինոսյանից վերցնում է 120.000 ՀՀ դրամ գումար և որպես երաշխիք թողնում է 2 /երկու/ հատ տղամարդու մատանի: 07.08.2009 թվականի ստացականում առկա է Ռուզան Ադանալյանի ստորագրությունը:
4) 16.12.2009 թվականին Ռուզան Ադանալյանը ստացական է տվել այն մասին, որ պարտավորվում է Լուսինե Գինոսյանից վերցրած 39.500 ԱՄՆ դոլարը և 6.000 Եվրո պարտքից մարել /հունվարի վերջ-փետրվարի սկիզբ ժամանակահատվածում/ 5.000 ԱՄՆ դոլար, որի համար ստորագրել է: 16.12.2009 թվականի ստացականում Ռուզան Ադանալյանը նշել է նաև, որ այդուհետ կաշխատի մարել ամեն ամիս ստացվելիք գումարի չափով: 16.12.2009 թվականին Ռուզան Ադանալյանի կողմից տրված ստացականով նշվել է նաև, որ հունվարի վերջին գրավ դրված ոսկեղենը կվաճառեն միասին և կմարեն պարտքը` ըստ ստացված գումարի:
5) <<Ոսկեղեն>> վերտառությամբ փաստաթղթում Ռուզան Ադանալյանը հետ է վերցրել վզնոցը /սպիտակ ոսկի և բռ. Քարերով/, Բրոշկան /բրիլիանտի քարերով/, վզնոցը /ծաղիկ/, 1 զույգ ականջօղ /զմրուխտի քարերով/, ոսկյա ժամացույց /Rolex/ և <<Свач>> ժամացույցը, որը հաստատվել է վերջինիս ստորագրությամբ:
6) Ռուզան Ադանալյանը ստացական է տվել այն մասին, որ վերջինս բացի 39.500 ԱՄՆ դոլար և 6.000 Եվրո գումարից, վերցրել է նաև 160.000 ՀՀ դրամ գումար, որը հաստատվել է Ռուզան Ադանալյանի ստորագրությամբ: Հիշյալ ստացականը չի պարունակում ամսաթիվ:
7) 21.03.2011 թվականին Ոստիկանության Շիրակի մարզային վարչության փորձաքրեագիտական բաժանմունքի կողմից տրված թիվ N 18 եզրակացության <<ՀԵՏԵՎՈՒԹՅՈՒՆ>> բաժնում արձանագրվել է հետևյալը`
1. 1-ին ստացականի ձեռագիր տեքստի «Ստացական Ես՝ Ռուզան Վարազդատի Ադանալյանս (անձնագիր....» բառերով սկսվող և «....կմարեմ պարտքը ըստ ստացված բառերով ավարտվող հատվածը, նշված հատվածում առկա երկու ստորագրությունները և ստորին հատվածում՝ «16.12.2009թ.» թվագրությունը կատարված են Ռուզաննա Ադանալյանի կողմից։
1-ին ստացականի «Գրությունը գրվել է...» բառերով սկսվող և «...Լիլիթ Բաղդալյան /ստորագրություն/» բառերով ավարտվող հատվածը կատարված չէ Ռուզաննա Ադանալյանի, Լուսինե Գինոսյանի, Լեյլի Զիլավյանի կողմից, այլ կատարված է այլ անձի /անձանց/ կողմից։
2. 2-րդ ստացականի «Ես՝ Ռուզան Ադանալյանս բացի...» բառերով սկսվող և <<...Որի համար ստորագրում եմ» բառերով ավարտվող ձեռագիր տեքստը և դրա տակ առկա ստորագրությունը կատարված են Ռուզաննա Ադանալյանի կողմից։
3. 3-րդ ստացականի «Ես՝ Ռուզան Ադանալյանս Լուսինե Գինոսյանից...» բառերով սկսվող և «...Որի համար ստորագրում եմ» բառերով ավարտվող ձեռագիր տեքստը և դրա տակ առկա ստորագրությունը կատարված են Ռուզաննա Ադանալյանի կողմից։
4. 4-րդ ստացականի ձեռագիր տեքստի «Ես՝ Ռուզան Վարազդատի Ադանալյանս...>> բառերով սկսվող և «...Ստորագրում եմ-անձնագիր (AK 0201337) /ստորագրուգրություն/ 12.12.2008 016» բառերով ավարտվող հատվածը և վերջում «15.06 (հունիսի) ձեռագիր հատվածը կատարված են Ռուզաննա Ադանալյանի կողմից։
4-րդ ստացականի «Համաձայն եմ՝ /ստորագրություն/ /Լ.Գինոսյան/ անձնագիր AB 0330804» ձեռագիր հատվածը կատարված է Լուսինե Գինոսյանի կողմից։
5. 5-րդ ստացականի ձեռագիր տեքստը, բացի 5-րդ տողի «1» թվից և 6-րդ տողի բառից, տեքստում առկա ստորագրությունը կատարված են Ռուզաննա Ադանալյանի կողմից։
5-րդ ստացականի 6-րդ տողի «տաս» բառը հավելագրված է։ Սակայն ծավալի փոքրության, դրանում նույնանուն տառերի և տառերում կայուն մասնավոր հատկանիշների բացակայության պատճառով՝ համեմատական հետազոտություն չի կատարվել, պարզելու համար, թե՝ ձեռագիր տեքստի նշված հատվածը՝ «տաս» բառը, կատարվել է Ռ.Ադանալյանի, թե՝ Լ. Զիլավյանի կողմից։
Պարզել՝ 5-րդ ստացականի ձեռագիր տեքստի 5-րդ տողի «1» թիվը հավելագրված է, թե` ոչ, հնարավոր չեղավ՝ հետազոտվող գրառման ծավալի փոքրության, մասնավոր հատկանիշների բացակայության պատճառով։
6. 6-րդ ստացականի «Ես՝ Ռուզան Ադանալյանս, 120.000 դրամ...» բառերով սկսվող «...որի համար ստորագրում եմ։ /ստորագրություն/ 7.08.09թ.» բառերով՝ ավարտվող ձեռագիր տեքստը և տեքստի տակ առկա ստորագրությունը կատարված են Ռուզան Ադանալյանի կողմից։
7. 7-րդ ձեռագիր տեքստի «1. Մարգարտյա վզնոց (ալեքսանդրիտ քարով,...» բառերով սկսվող և «...Վերցրեցի բրիլիանտ քարերով брошка-ն /N6/>> բառերով ավարտվող հատվածը, նշված հատվածի տակ առկա և տեքստի վերջում՝ աջ կողմում առկա ստորագրությունները կատարված են Ռուզաննա Ադանալյանի կողմից։
7-րդ ձեռագիր տեքստի վերջում՝ «հին ցուցակ (25.000$)» ձեռագիր հատվածը և դրա տակ՝ ձախ կողմում, առկա ստորագրությունը կատարված են Լուսինե Գինոսյանի կողմից։
8. 8-րդ ձեռագիր տեքստի «Ոսկեղեն 1. Մարգարտյա վզնոց (ալեքսանդրիտ քարով,...» բառերով սկսվող և «....13. ականջօղ 14» բառերով ավարտվող հատվածը,ինչպես նաև տեքստում առկա թվով 5 ստորագրությունները կատարված են Ռուզան Ադանալյանի կողմից։
8-րդ ձեռագիր տեքստի «8. ականջօղ-1 զույգ...» տողի դիմաց առկա ստորագրության պարզ կառուցվածքի, պարունակող գրաֆիկական նյութի սակավության և մասնավոր հատկանիշների սահմանափակ քանակության պատճառով որևէ դրական կամ բացասական հետևության հանգել հնարավոր չէ, ուստի պատասխանել այն հարցին` թե հետազոտման ենթակա նշված ստորագրությունը կատարվել է Ռուզան Ադանալյանի, Լուսինե Գինոսյանի կողմից, թե՝ ոչ, հնարավոր չեղավ։
9. 9-րդ ձեռագիր տեքստի «Վերցրեցի N 5 վզնոց /սպիտակ ոսկի....» բառերով սկսվող և «....և վզնոցը ծաղիկ /N 7/» բառերով ավարտվող ձեռագիր և տեքստում առկա թվով 4 ստորագրությունները կատարված են Ռուզան Ադանալյանի կողմից:
8) <<ՀՀ փորձագիտական կենտրոն>> ՊՈԱԿ-ի կողմից 02.03.2011 թվականին տրված թիվ 07521110 փորձագիտական եզրակացության <<ՀԵՏԵՎՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ>> բաժնում արձանագրվել է հետևյալը` <<...փորձաքննությանը ներկայացված թիվ 1 պարկում առկա զարդերի և ժամացույցների ընդհանուր շուկայական արժեքը, 2008թ. փետրվար 05-ի դրությամբ, առկա ապրանքային վիճակի հաշվառմամբ, կարող էր կազմել 24.850 /քսանչորս հազար ութ հարյուր հիսուն/ դրամ, իսկ 2010 թվականի նոյեմբեր ամսվա դրությամբ` 44.550 /քառասունչորս հազար հինգ հարյուր հիսուն/ դրամ: ....փորձաքննությանը ներկայացված թիվ 2 պարկում առկա զարդերի ընդհանուր շուկայական արժեքը, 2008 թ. փետրվարի 05-ի դրությամբ, առկա ապրանքային վիճակի հաշվառմամբ, կարող էր կազմել 476.000 /չորս հարյուր յոթանասունվեց հազար/ դրամ, իսկ 2010 թ. նոյեմբեր ամսվա դրությամբ` 885.000 /ութ հարյուր ութսունհինգ հազար/ դրամ>>:
9) 19.10.2012 թվականի թիվ 18132810 քրեական գործով վարույթը կարճելու և քրեական հետապնդումը դադարեցնելու մասին Երևան քաղաքի Մալաթիայի քննչական բաժնի ավագ քննիչ Ա.Ժ.Այվազյանի որոշմամբ թիվ 18132810 քրեական գործով վարույթը կարճվել և Ռ. Ադանալյանի նկատմամբ ՀՀ քրեական օրենսգրքի 178 հոդվածով քրեական հետապնդումը դադարեցվել է հանցակազմի բացակայության պատճառով:
10) 19.10.2012 թվականի թիվ 18132810 քրեական գործով վարույթը կարճելու և քրեական հետապնդումը դադարեցնելու մասին Երևան քաղաքի Մալաթիայի քննչական բաժնի ավագ քննիչ Ա.Ժ.Այվազյանի որոշմամբ արձանագրվել է, որ Լուսինե Գինոսյանը նախաքննության ընթացքում ներկայացրել է ըստ ցուցակի 31 անուն զարդերից 13 անուն առարկաներ և նշանակվել է դատաապրանքագիտական փորձաքննություն:… Լ. Գինոսյանի ներկայացրած զարդերը ճանաչման են ներկայացվել Ռուզան Ադանալյանին, վերջինս ճանաչել է միայն արաբատառ գրառումով մեկ ականջօղը, հայտնելով, որ դա ինքն է որպես գրավ թողել Լ. Գինոսյանի մոտ, իսկ մյուս զարդերը, ժամացույցները չի ճանաչել, հայտնելով, որ դրանք տեսնում է առաջին անգամ, ինքը Լ. Գինոսյանին այլ զարդեր է ներկայացրել և զարդերը փոխարինված են:
11) ՀՀ <<Փորձաքննությունների ազգային բյուրո>> ՊՈԱԿ-ի 29.11.2016 թվականի թիվ 16-0434Դ փորձագիտական եզրակացությամբ` թիվ ՇԴ/0130/02/13 քաղաքացիական գործով դատաապրանքագիտական փորձաքննություն նշանակելու մասին 03.10.2016 թվականին կայացրած որոշման պահանջները թողնվել են անկատար, քանի որ <<...որոշմամբ առաջադրված հարցերին պատասխանելու համար անհրաժեշտ են հետազոտելի օբյեկտ հանդիսացող զարդերը, որոնք նախօրոք չեն ներկայացվել: Ելնելով վերոգրյալից 2016թ. հոկտեմբերի 24-ին միջնորդություն է ներկայացվել նախաձեռնողին` խնդրելով փորձաքննությանը տրամադրել հիշյալ որոշմամբ նշված գնահատման ենթակա զարդերը: Նկատի ունենալով, որ թիվ ՇԴ/0130/02/13 քաղաքացիական գործով կայացրած որոշմամբ որոշակի պարտականություններ է դրվել քաղաքացիական գործի մասնակից կողմերի վրա, միջնորդության պատճենները ներկայացվել են նաև վերջիններիս: Միջնորդության ներկայացման օրվանից 20-օրյա ժամկետում դրա պահանջների չբավարարման պատճառով նախաձեռնողին է ներկայացվել հիշեցում` կրկին խնդրելով բավարարել միջնորդության պահանջները: Հիշեցման պատճենները ներկայացվել են նաև կողմերին: Նկատի ունենալով, որ հիշեցման ներկայացման օրվանից 10-օրյա ժամկետում միջնորդության պահանջները չեն բավարարվել, ուստի ելնելով վերոգրյալից և ղեկավարվելով ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 45-րդ հոդվածի <<3>> կետով սահմանված պահանջներով, ՀՀ Երևան քաղաքի Կենտրոն և Նորք-Մարաշ վարչական շրջանների ընդհանուր իրավասության դատարանի դատավոր Հ.Զարգարյանի կողմից 03.10.2016 շթ. կայացված դատաապրանքագիտական փորձաքննություն նշանակելու մասին որոշման պահանջները թողնվում է անկատար>>:

Դատարանը, ուսումնասիրելով ներկայացված ապացույցները և գործի հանգամանքները, յուրաքանչյուր ապացույց գնահատելով գործում եղած բոլոր ապացույցների բազմակողմանի, լրիվ և օբյեկտիվ հետազոտության վրա հիմնված ներքին համոզմամբ հանգում է այն եզրակացության, որ հայցը և հակընդդեմ հայցը հիմնավոր չեն և ենթակա են մերժման՝ հետևյալ պատճառաբանությամբ.
Սույն գործով ներկայացված սկզբնական և հակընդդեմ հայցային պահանջներին բազմակողմանի, լրիվ և օբյեկտիվ իրավական գնահատական տալու համար, Դատարանը նախ և առաջ անհրաժեշտ է համարում պարզելու այն իրավաբանական փաստերի շրջանակը, որոնք էական նշանակություն ունեն սույն քաղաքացիական գործի օբյեկտիվ լուծման համար և ենթակա են պարզման գործի քննության ընթացքում, քանզի իրավաբանական նշանակություն ունեցող հենց այդ փաստերի համակցությունն էլ կկազմի սույն գործով ներկայացված սկզբնական և հակընդդեմ հայցային պահանջների ապացուցման առարկան:
Սույն քաղաքացիական գործով ապացուցման առարկան կազմված է սկզբնական հայցվորի /հակընդդեմ պատասխանողի/ և հակընդդեմ հայցվորի /սկզբնական պատասխանողի/ միջև փոխառության իրավահարաբերությունների ծագման, փոխառության պայմանագրի /ստացականի/ հիման վրա սկզբնական հայցվորի կողմից /հակընդդեմ պատասխանող/ հակընդդեմ հայցվորին /սկզբնական պատասխանող/ գումար տալու և հակընդդեմ հայցվորի կողմից այդ գումարը ստանալու, ստացականի հիմքով տրամադրված գումարը լրիվ ծավալով գրավով ապահովված լինելու, փոխառության գումարը վերադարձված լինելու իրավաբանական նշանակություն ունեցող փաստերի համակցությունից:
Վերոգրյալով պայմանավորված` Դատարանն անհրաժեշտ է համարում անդրադառնալ հետևյալ իրավական հարցադրումներին.
1) Արդյո՞ք Լուսինե Գինոսյանի և Ռուզան Ադանալյանի միջև ծագել են փոխառության և գրավի իրավահարաբերություններ,
2) Արդյո՞ք Լուսինե Գինոսյանի կողմից փոխառությամբ տրամադրված գումարները Ռուզան Ադանալյանին տրամադրվել են տոկոսով, թե ո՞չ,
3) Արդյո՞ք Ռուզան Ադանալյանը Լուսինե Գինոսյանի կողմից փոխառությամբ տրամադրված գումարները լրիվ ծավալով ապահովվել է գրավով, թե ո՞չ,
4) Լուսինե Գինոսյանին փոխառության գումարի դիմաց գրավով ապահովված ոսկյա զարդերի արժեքը արդյո՞ք կազմում է 120.000 ԱՄՆ դոլար գումար, թե ոչ,
5) Արդյո՞ք Լուսինե Գինոսյանի կողմից 31 անուն ոսկյա զարդերից վաճառվել է միայն 9 անուն ոսկյա զարդերը և դրանց արժեքը կազմել է 3.720 ԱՄՆ դոլար գումար, թե ոչ, և արդյո՞ք վերջինս, ունեցել է որպես գրավի առարկա գույքի` ոսկյա զարդերի նկատմամբ գրավառու, իրավունք նշված 9 անուն ոսկյա զարդերն առանց Ռուզան Ադանալյանի գիտությամբ վաճառելու:
6) Արդյո՞ք հակընդդեմ հայցվոր Ռուզան Ադանալյանի կողմից սկզբնական հայցվոր Լուսինե Գինոսյանին տրված 31 անուն զարդերից 22 անուն զարդերի չճանաչման պարագայում և նշված զարդերի ամբողջական նկարագրի բացակայության պայմաններում ՀՀ վերաքննիչ քաղաքացիական դատարանի 21.08.2014 թվականի որոշմամբ վերհանված փորձագետի եզրակացության մասով դիրքորոշումը համապատասխան փորձագետի եզրակացությունը կրկին քննության առնելու և 22 անուն զարդերի նույնական լինելու հանգամանքը հնարավոր է պարզել, թե ոչ:
Վերոշարադրյալի հիմքով Դատարանը նախ անհրաժեշտ է համարում անդրադառնալ հակընդդեմ հայցի իրավաչափությանը և հիմնավորվածությանը:
Հակընդդեմ հայցի առարկան է կազմում` թվով 31 անուն զարդերից 34.850 ԱՄՆ դոլարին համարժեք ՀՀ դրամ գումարը հաշվանցելը և մնացած զարդերը վերադարձնելը:
ՀՀ Սահմանադրության 61-րդ հոդվածի 1-ին մասի համաձայն` յուրաքանչյուր ոք ունի իր խախտված իրավունքները վերականգնելու, (…) հավասարության պայմաններում, արդարության բոլոր պահանջների պահպանմամբ, անկախ և անկողմնակալ դատարանի կողմից ողջամիտ ժամկետում իր գործի հրապարակային քննության իրավունք (…):
Ողջամիտ ժամկետում գործի քննության երաշխիքի նպատակը դատավարությանը մասնակցող անձանց պաշտպանությունն է քննության չափից ավելի ձգձգումներից, որոնք կարող են խաթարել արդարադատության իրականացման արդյունավետությունը կամ դրա նկատմամբ վստահությունը: Նշվածով հանդերձ, քննարկվող երաշխիքի նշանակությունն այն է, որ պետք է ապահովվի ողջամիտ ժամկետում համապատասխան դատավարական ակտի կայացումը` դրանով իսկ վերջ դնելով այն անորոշ վիճակին, որում գտնվում է անձը` կապված քաղաքացիաիրավական բնույթի իր վիճակի կամ իր նկատմամբ առաջադրված մեղադրանքի հետ, ինչը կարևոր է ինչպես շահագրգիռ անձի համար, այնպես էլ <<իրավական որոշակիության>> ապահովման տեսանկյունից:
Ողջամիտ ժամկետում գործի քննության երաշխիքն առավել ամբողջական բացահայտում է ստացել ՄԻԵԴ-ի նախադեպային որոշումներում: Մասնավորապես, քաղաքացիական գործերով ողջամիտ ժամկետի հաշվարկն սկսվում է գործի հարուցման պահից, (…) (Էկլեն ընդդեմ Գերմանիայի, 15.07.1982թ., կետ 73, Կորիգլիանոն ընդդեմ Իտալիայի, 10.12.1982թ., կետ 34, Դևեերն ընդդեմ Բելգիայի, 27.02.1980թ., կետ 42):
Ողջամիտ ժամկետի առնչությամբ կարևոր է այն, որ յուրաքանչյուր դեպքում պետք է հաշվի առնել կոնկրետ գործի առանձնահատուկ հանգամանքները, ուստի որևէ հստակ ժամանակային սահման նշել հնարավոր չէ:
Սակայն Եվրոպական դատարանը մշակել է չափանիշներ, որոնք հաշվի առնելով` որոշվում է ողջամիտ ժամկետի խախտման հարցը. գործի բարդությունը, դիմողի վարքագիծը, դատական ու վարչական մարմինների վարքագիծը և ռիսկի աստիճանը դիմողի համար:
ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 6-րդ հոդվածի համաձայն` քաղաքացիական դատավարությունն իրականացվում է կողմերի մրցակցության և իրավահավասարության հիման վրա:
Նույն օրենսգրքի 28-րդ հոդվածով սահմանվում են գործին մասնակցող անձանց իրավունքները և պարտականությունները, որի 3-րդ կետը սահմանում է, որ գործին մասնակցող անձինք պետք է իրենց դատավարական իրավունքներից օգտվեն և իրենց դատավարական պարտականությունները կատարեն բարեխղճորեն:
ՀՀ քաղաքացիական օրենսգրքի 10-րդ հոդվածի 1-ին մասի 1-ին կետը սահմանում է, որ` քաղաքացիական իրավունքները և պարտականությունները ծագում են օրենքով ու այլ իրավական ակտերով նախատեսված հիմքերից, ինչպես նաև քաղաքացիների և իրավաբանական անձանց այն գործողություններից, որոնք թեև օրենքով կամ այլ իրավական ակտերով նախատեսված չեն, սակայն, ըստ քաղաքացիական օրենսդրության սկզբունքների` առաջացնում են քաղաքացիական իրավունքներ և պարտականություններ: Դրան համապատասխան, քաղաքացիական իրավունքները և պարտականությունները ծագում են`օրենքով նախատեսված պայմանագրերից և այլ գործարքներից, ինչպես նաև այն պայմանագրերից ու գործարքներից, որոնք թեև օրենքով նախատեսված չեն, սակայն դրան չեն հակասում:
ՀՀ քաղաքացիական օրենսգրքի 436-րդ հոդվածի 1-ին մասը սահմանում է, որ պայմանագիր է համարվում երկու կամ մի քանի անձանց համաձայնությունը, որն ուղղված է քաղաքացիական իրավունքներ և պարտականություններ սահմանելուն, փոփոխելուն կամ դադարելուն, իսկ 3-րդ մասը սահմանում է, որ պայմանագրից ծագող պարտավորությունների նկատմամբ կիրառվում են պարտավորությունների մասին ընդհանուր դրույթները, եթե այլ բան նախատեսված չէ սույն գլխի և պայմանագրերի առանձին տեսակների մասին սույն oրենսգրքի կանոններով։
ՀՀ քաղաքացիական օրենսգրքի 437-րդ հոդվածի 1-ին և 2-րդ մասերի համաձայն` քաղաքացիները և իրավաբանական անձինք ազատ են պայմանագիր կնքելիս: Կողմերը կարող են կնքել ինչպես օրենքով կամ այլ իրավական ակտերով նախատեսված, այնպես էլ չնախատեսված պայմանագիր:
ՀՀ քաղաքացիական օրենսգրքի 877-րդ հոդվածի 1-ին մասի համաձայն՝ <<Փոխառության պայմանագրով մեկ կողմը (փոխատուն) մյուս կողմի (փոխառուի) սեփականությանն է հանձնում դրամ կամ տեսակային հատկանիշով որոշվող այլ գույք, իսկ փոխառուն պարտավորվում է փոխատուին վերադարձնել միևնույն գումարի դրամ (փոխառության գումարը) կամ փոխատուից ստացված գույքին հավասար քանակի և նույն տեսակի ու որակի գույք:
Փոխառության պայմանագիրը կնքված է համարվում դրամ կամ այլ գույք հանձնելու պահից>>:
Նույն օրենսգրքի 878-րդ հոդվածի համաձայն՝ <<1. Փոխառության պայմանագիրը կնքվում է գրավոր:
2. Ի հավաստումն փոխառության պայմանագրի և դրա պայմանների` կարող է ներկայացվել փոխառուի տված ստացականը կամ փոխատուի կողմից փոխառուին որոշակի դրամական գումար կամ որոշակի քանակի գույք տալը հավաստող այլ փաստաթուղթ>>:
Նույն օրենսգրքի 880-րդ հոդվածի 1-ին մասի համաձայն՝ <<Փոխառուն պարտավոր է, փոխառության պայմանագրով նախատեսված ժամկետում և կարգով, փոխատուին վերադարձնել ստացված փոխառության գումարը>>:
ՀՀ քաղաքացիական օրենսգրքի 226-րդ հոդվածի 1-ին մասի համաձայն` գրավի իրավունքը (այսուհետ` գրավը) գրավատուի գույքի նկատմամբ գրավառուի գույքային իրավունքն է, որը միաժամանակ միջոց է գրավառուի հանդեպ պարտապանի ունեցած դրամական կամ այլ պարտավորության կատարման ապահովման համար:
ՀՀ քաղաքացիական օրենսգրքի 227-րդ հոդվածի 1-ին մասի համաձայն` գրավը ծագում է պայմանագրի ուժով: Գրավը ծագում է նաև օրենքի հիման վրա` դրանում նշված հանգամանքների երևան գալով: Օրենքում պետք է նախատեսվի այն գույքը, որը համարվում է պարտավորության կատարման ապահովման համար գրավ դրված:
ՀՀ քաղաքացիական օրենսգրքի 233-րդ հոդվածի համաձայն` գրավն ապահովում է գրավառուի պահանջն այն ծավալով, որն այն ունի փաստացի բավարարման պահին, եթե այլ բան նախատեսված չէ պայմանագրով կամ օրենքով: Այդ պահանջը մասնավորապես ներառում է տոկոսները, տուժանքը, կատարման ժամկետի կետանցով պատճառված վնասների, ինչպես նաև գրավ դրված գույքը պահելու, պահպանելու, դրա վրա բռնագանձում տարածելու և իրացնելու համար գրավառուի կատարած կամ կատարվելիք ծախսերի, ներառյալ` գրավի առարկան իրացնելու հետ կապված հարկերի գումարների հատուցումը, որոնք գրավառուն պարտավոր է վճարել որպես գրավատուի հարկային գործակալ:
ՀՀ քաղաքացիական օրենսգրքի 234-րդ հոդվածի 1-ին և 4-րդ մասերի համաձայն` գրավի պայմանագիրը պետք է կնքվի գրավոր, սույն հոդվածի կանոնները չպահպանելը հանգեցնում է գրավի պայմանագրի անվավերության: Նման պայմանագիրն առոչինչ է:
ՀՀ քաղաքացիական օրենսգրքի 249-րդ հոդվածի 1-ին մասի համաձայն `գրավառուն իր պահանջի բավարարման նպատակով իրավունք ունի առանց դատարան դիմելու գրավի առարկայի վրա բռնագանձում տարածելու և իրացնելու այն, այդ թվում՝ գրավ դրված գույքը հիմնական պարտավորության համապատասխան չափի դիմաց գրավառուին կամ գրավառուի նշած երրորդ անձին ի սեփականություն հանձնելու, եթե`
1) դա նախատեսված է գրավի պայմանագրով, կամ`
2) առկա է գրավառուի և գրավատուի միջև կնքված գրավոր համաձայնություն, իսկ եթե գրավի պայմանագիր կնքելու համար պահանջվել է երրորդ անձի համաձայնություն կամ թույլտվություն, ապա նաև վերջինիս գրավոր համաձայնությունը` առանց դատարանի վճռի գրավ դրված գույքի իրացման մասին:
ՀՀ քաղաքացիական օրենսգրքի 345-րդ հոդվածի համաձայն` պարտավորության ուժով մի անձը (պարտապանը) պարտավոր է մեկ այլ անձի (պարտատիրոջ) օգտին կատարել որոշակի գործողություն, այն է վճարել դրամ, հանձնել գույք, կատարել աշխատանք, մատուցել ծառայություն և այլն, կամ ձեռնպահ մնալ որոշակի գործողություններ կատարելուց, իսկ պարտատերն իրավունք ունի պարտապանից պահանջել կատարելու իր պարտականությունը։
ՀՀ քաղաքացիական օրենսգրքի 347-րդ հոդվածի` պարտավորությունները պետք է կատարվեն պատշաճ պարտավորության պայմաններին, օրենքին և այլ իրավական ակտերի պահանջներին համապատասխան, իսկ նման պայմանների ու պահանջների բացակայության դեպքում գործարար շրջանառության սովորույթներին կամ սովորաբար ներկայացվող այլ պահանջներին համապատասխան։
ՀՀ քաղաքացիական օրենսգրքի 424-րդ հոդվածի 1-ին կետի համաձայն պատշաճ կատարումը դադարեցնում է պարտավորությունը։ Նույն հոդվածի 2-րդ կետի համաձայն պարտատերը, ընդունելով կատարումը, պարտավոր է պարտապանի պահանջով նրան ստացական տալ` կատարումը լրիվ կամ համապատասխան մասով ստանալու մասին։
Եթե պարտապանն ի հավաստումն պարտավորության պարտքային փաստաթուղթ է տվել պարտատիրոջը, ապա պարտատերը, ընդունելով կատարումը, պետք է վերադարձնի այդ փաստաթուղթը, իսկ դրա անհնարինության դեպքում` այդ մասին նշի իր տված ստացականում։ Ստացականը կարող է փոխարինվել վերադարձվող պարտքային փաստաթղթի վրա արվող մակագրությամբ։ Պարտքային փաստաթուղթը պարտապանի մոտ գտնվելը հավաստում է պարտավորության դադարումը, քանի դեռ այլ բան չի ապացուցվել։
ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 47-րդ հոդվածի 1-ին մասի համաձայն՝ գործով ապացույցներ են սույն օրենսգրքով և այլ օրենքներով նախատեսված կարգով ձեռք բերված տեղեկությունները, որոնց հիման վրա դատարանը պարզում է գործին մասնակցող անձանց պահանջները և առարկությունները հիմնավորող, ինչպես նաև վեճի լուծման համար նշանակություն ունեցող այլ հանգամանքների առկայությունը կամ բացակայությունը: Այդ տեղեկությունները հաստատվում են` գրավոր և իրեղեն ապացույցներով, փորձագետների եզրակացություններով, վկաների ցուցմունքներով, գործին մասնակցող անձանց ցուցմունքներով:
ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 48-րդ հոդվածի 1-ին կետի համաձայն՝ գործին մաuնակցող յուրաքանչյուր անձ պետք է ապացուցի իր վկայակոչած փաuտերը: Նույն հոդվածի 2-րդ կետի համաձայն՝ գործի լուծման համար էական նշանակություն ունեցող ապացուցման ենթակա փաuտերը որոշում է դատարանը` գործին մաuնակցող անձանց պահանջների և առարկությունների հիման վրա: Իսկ նույն հոդվածի 6-րդ կետի համաձայն՝ եթե բոլոր ապացույցների հետազոտումից հետո վիճելի է մնում փաuտի առկայությունը կամ բացակայությունը, ապա դրա բացաuական հետևանքները կրում է այդ փաuտի ապացուցման պարտականությունը կրող կողմը:
Վճռաբեկ դատարանը, նախկինում կայացրած որոշմամբ անդրադառնալով վկայակոչված դատավարական նորմերի վերլուծությանը, արձանագրել է, որ յուրաքանչյուր գործով կողմերի միջև ապացուցման պարտականությունը ճիշտ բաշխելու համար Դատարանն առաջին հերթին պետք է պարզի յուրաքանչյուր գործի լուծման համար էական նշակություն ունեցող փաստերը` ելնելով գործին մասնակցող անձանց պահանջներից և առարկություններից: Ընդ որում, գործի լուծման համար էական նշանակություն ունեցող փաստի առկայությունը կամ բացակայությունը վիճելի լինելու դեպքում դրա բացասական հետևանքները կրում է այդ փաստի ապացուցման պարտականությունը կրող կողմը (տե՛ս, Էդգար Մարկոսյանը և Զարուհի Գևորգյանն ընդդեմ Սեդա Սարգսյանի թիվ ԵԱՆԴ/0479/02/08 քաղաքացիական գործով ՀՀ վճռաբեկ դատարանի 13.02.2009 թվականի որոշումը):
ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 51-րդ հոդվածի 1-ին մասի համաձայն՝ գործի հանգամանքները, որոնք, օրենքի կամ այլ իրավական ակտերի համաձայն, պետք է հաստատվեն միայն որոշակի ապացույցներով, չեն կարող հաստատվել այլ ապացույցներով:
ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 53-րդ հոդվածի 1-ին մասի համաձայն՝ դատարանը յուրաքանչյուր ապացույց գնահատում է գործում եղած բոլոր ապացույցների բազմակողմանի, լրիվ և օբյեկտիվ հետազոտության վրա հիմնված ներքին համոզմամբ:
Վերոնշյալ հոդվածների վերլուծության հիման վրա ՀՀ վճռաբեկ դատարանն իր նախադեպային որոշումներով արձանագրել է, որ դատարանը յուրաքանչյուր ապացույց բազմակողմանի, լրիվ և օբյեկտիվ հետազոտելու դեպքում պետք է հաշվի առնի, թե որքանով է այդ ապացույցը վերաբերելի և թույլատրելի տվյալ փաստական հանգամանքը հաստատելու կամ մերժելու համար (տե´ս, Սվետլանա Ժուլիկյանն ընդդեմ Անահիտ Խաչատրյանի թիվ ԵՄԴ/0232/02/08 քաղաքացիական գործով ՀՀ վճռաբեկ դատարանի 17.04.2009 թվականի որոշումը):
Վճռաբեկ դատարանը, զարգացնելով նշված դիրքորոշումը, մեկ այլ որոշման շրջանակներում արձանագրել է, որ յուրաքանչյուր դեպքում որևէ ապացույցի վերաբերելիության և թույլատրելիության հարցը լուծելիս դատարանները պետք է ղեկավարվեն հետևյալ կանոններով.
1) գործի լուծման համար նշանակություն ունեցող հանգամանքների առկայությունը կամ բացակայությունը կարող է հաստատվել բացառապես օրենքով նախատեսված ապացույցներով.
Վճռաբեկ դատարանի նման եզրահանգումը բխում է ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 47-րդ հոդվածի 1-ին կետի իրավակարգավորումից, որով սպառիչ սահմանված է ապացուցման միջոցների շրջանակը: Մասնավորապես՝ գործին մասնակցող անձանց պահանջները և առարկությունները հիմնավորող, ինչպես նաև վեճի լուծման համար նշանակություն ունեցող այլ հանգամանքների առկայությունը կամ բացակայությունը կարող է հաստատվել միայն գրավոր և իրեղեն ապացույցներով, փորձագետների եզրակացություններով, վկաների և գործին մասնակցող անձանց ցուցմունքներով:
2) Օրենքի խախտմամբ ձեռք բերված ապացույցներն իրավաբանական ուժ չունեն և չեն կարող դրվել դատարանի վճռի հիմքում.
ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 47-րդ հոդվածի 2-րդ մասով նախատեսված թույլատրելիության նշված կանոնը ենթադրում է ապացույցի դատավարական ձևի համապատասխանությունն օրենքի պահանջներին` աղբյուրի, ստացման եղանակի, պայմանների, ինչպես նաև ապացույցի ձևակերպման տեսանկյունից:
ՀՀ վճռաբեկ դատարանը հարկ է համարել ընդգծել, որ վերոնշյալ կանոնի համատեքստում ապացույցի թույլատրելիությունը պետք է դիտարկվի ոչ միայն դատավարական, այլ նաև նյութաիրավական օրենսդրության նորմերը պահպանված լինելու առումով:
3) Գործի հանգամանքները, որոնք, օրենքի կամ այլ իրավական ակտերի համաձայն, պետք է հաստատվեն միայն որոշակի ապացույցներով, չեն կարող հաստատվել այլ ապացույցներով:
ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 51-րդ հոդվածի 1-ին մասովամրագրված թույլատրելիության վերոնշյալ կանոնի բովանդակությունից հետևում է, որ այն դեպքերում, երբ օրենքում կամ իրավական ակտում ուղղակիորեն նշված չէ այն ապացույցը, որով թույլատրվում է հաստատել այս կամ այն փաստը, ապա վերջինս կարող է հաստատվել ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 47-րդ հոդվածի 1-ին կետով նախատեսված ցանկացած ապացույցով:
ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 51-րդ հոդվածի 1-ին մասով ամրագրված թույլատրելիության վերոնշյալ կանոնը մեկնաբանվում է հետևյալ կերպ.
- գործի հանգամանքները կարող են հաստատվել բացառապես օրենքով նախատեսված ապացույցներով, այլ ապացույցների կիրառումը բացառվում է, կամ.
- գործի հանգամանքները կարող են հաստատվել օրենքով նախատեսված ապացույցներով (անհրաժեշտ ապացույց), սակայն այլ ապացույցների վարույթ ներգրավելու հնարավորությունը սահմանափակված չէ:
Ապացույցների վերաբերելիության և թույլատրելիության նշված կանոնի մասնավոր դրսևորումներից է նաև այս կամ այն ապացույցի օգտագործման արգելքը, որը նշանակում է, որ ի հավաստում գործի լուծման համար նշանակություն ունեցող որևէ հանգամանքի չի կարող ներկայացվել որևէ կոնկրետ ապացույց, եթե նյութական օրենսդրությունն արգելում է դրա օգտագործումը (տե՛ս, «ՋԻ ԷՅՋ ՍԹՈՐԻՋ ԷՆԹԵՐՓՐԱՅԶՍ» ՍՊԸ-ն ընդդեմ Սևակ Արզարունու, Արտյոմ Մարտիրոսյանի թիվ ԵԿԴ/2593/02/10 քաղաքացիական գործով ՀՀ վճռաբեկ դատարանի 08.05.2014 թվականի որոշումը): Ընդ որում, Վճռաբեկ դատարանը նախկինում կայացրած որոշմամբ նաև նշել է, որ դատարանը ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 51-րդ հոդվածը կիրառելիս պետք է ցույց տա, թե որ հոդվածով է արգելված ապացույցի նման տեսակով նման փաստի հաստատումը (տե՛ս, Վարդիթեր Հովհաննիսյանն ընդդեմ ՀՀ Արարատի մարզի Արտաշատի քաղաքապետարանի և մյուսների թիվ ԱՎԴ/0235/02/10 քաղաքացիական գործով ՀՀ վճռաբեկ դատարանի 29.07.2011 թվականի որոշումը):
ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 53-րդ հոդվածի 1-ին մասի համաձայն` <<Դատարանը յուրաքանչյուր ապացույց գնահատում է գործում եղած բոլոր ապացույցների բազմակողմանի, լրիվ և օբյեկտիվ հետազոտության վրա հիմնված ներքին համոզմամբ>>:
ՀՀ վճռաբեկ դատարանն իր բազմաթիվ որոշումներով անդրադարձել է ապացույցների գնահատման հարցին` նշելով, որ յուրաքանչյուր գործով կողմերի միջև ապացուցման պարտականությունը ճիշտ բաշխելու համար դատարանն առաջին հերթին պետք է պարզի յուրաքանչյուր գործի լուծման համար էական նշակություն ունեցող փաստերը` ելնելով գործին մասնակցող անձանց պահանջներից և առարկություններից: Ընդ որում, գործի լուծման համար էական նշանակություն ունեցող փաստի առկայությունը կամ բացակայությունը վիճելի լինելու դեպքում դրա բացասական հետևանքները կրում է այդ փաստի ապացուցման պարտականությունը կրող կողմը (տե´ս թիվ ԵԱՆԴ/0479/02/08 քաղաքացիական գործով ՀՀ վճռաբեկ դատարանի 13.03.2009 թվականի որոշումը):
Սույն քաղաքացիական գործի փաստերի համաձայն` 15.06.2009 թվականին Ռուզաննա Ադանալյանը ստացական է տվել այն մասին, որ Լուսինե Գինոսյանից վերցնում է 39.500 ԱՄՆ դոլար և 6000 Եվրո: Որպես Երաշխիք թողնում է իր աղջկա անձնագիրը և իր ձեռագրով նշված ոսկեղենը: 15.06.2009 թվականին Ռուզաննա Ադանալյանի կողմից տրված ստացականում առկա է վերջինիս անձնագրային տվյալները և ստորագրությունը:
15.06.2009 թվականին Ռուզան Ադանալյանի կողմից կազմված գրավի առարկա ոսկյա զարդերի ցուցակի համաձայն` Ռուզան Ադանալյանը Լուսինե Գինոսյանից վերցնում է 39.500 ԱՄՆ դոլար և 6000 Եվրո և որպես գրավի առարկա թողնում է թվով 31 անուն ոսկյա զարդեր և իր անձնագրի փոխարեն թողնում է աղջկա անձնագիրը: Ցուցակում նշված ոսկյա զարդերը համարակալված են առանձին-առանձին, նշված է յուրաքանչյուր զարդի արտաքին նկարագիրը, ինչպես նաև նշված զարդերից որոշակի զարդերի գույնը: 15.06.2009 թվականի ստացականում Լուսինե Գինոսյանի կողմից կատարվել է <<Համաձայն եմ>> նշումը և առկա է վերջինիս ստորագրությունը:
07.08.2009 թվականին Ռուզան Ադանալյանը ստացական է տվել առ այն, որ Լուսինե Գինոսյանից վերցնում է 120.000 ՀՀ դրամ գումար և որպես երաշխիք թողնում է 2 /երկու/ հատ տղամարդու մատանի: 07.08.2009 թվականի ստացականում առկա է Ռուզան Ադանալյանի ստորագրությունը:
16.12.2009 թվականին Ռուզան Ադանալյանը ստացական է տվել այն մասին, որ պարտավորվում է Լուսինե Գինոսյանից վերցրած 39.500 ԱՄՆ դոլարը և 6.000 Եվրո պարտքից մարել /հունվարի վերջ-փետրվարի սկիզբ ժամանակահատվածում/ 5.000 ԱՄՆ դոլար, որի համար ստորագրել է: 16.12.2009 թվականի ստացականում Ռուզան Ադանալյանը նշել է նաև, որ այդուհետ կաշխատի մարել ամեն ամիս ստացվելիք գումարի չափով: 16.12.2009 թվականին Ռուզան Ադանալյանի կողմից տրված ստացականով նշվել է նաև, որ հունվարի վերջին գրավ դրված ոսկեղենը կվաճառեն միասին և կմարեն պարտքը` ըստ ստացված գումարի:
<<Ոսկեղեն>> վերտառությամբ փաստաթղթում Ռուզան Ադանալյանը հետ է վերցրել վզնոցը /սպիտակ ոսկի և բռ. Քարերով/, Բրոշկան /բրիլիանտի քարերով/, վզնոցը /ծաղիկ/, 1 զույգ ականջօղ /զմրուխտի քարերով/, ոսկյա ժամացույց /Rolex/ և <<Свач>> ժամացույցը, որը հաստատվել է վերջինիս ստորագրությամբ:
Ռուզան Ադանալյանը ստացական է տվել այն մասին, որ վերջինս բացի 39.500 ԱՄՆ դոլար և 6.000 Եվրո գումարից, վերցրել է նաև 160.000 ՀՀ դրամ գումար, որը հաստատվել է Ռուզան Ադանալյանի ստորագրությամբ: Հիշյալ ստացականը չի պարունակում ամսաթիվ:
21.03.2011 թվականին Ոստիկանության Շիրակի մարզային վարչության փորձաքրեագիտական բաժանմունքի կողմից տրված թիվ N 18 եզրակացության <<ՀԵՏԵՎՈՒԹՅՈՒՆ>> բաժնում արձանագրվել է հետևյալը`
1. 1-ին ստացականի ձեռագիր տեքստի «Ստացական Ես՝ Ռուզան Վարազդատի Ադանալյանս (անձնագիր....» բառերով սկսվող և «....կմարեմ պարտքը ըստ ստացված բառերով ավարտվող հատվածը, նշված հատվածում առկա երկու ստորագրությունները և ստորին հատվածում՝ «16.12.2009թ.» թվագրությունը կատարված են Ռուզաննա Ադանալյանի կողմից։
1-ին ստացականի «Գրությունը գրվել է...» բառերով սկսվող և «...Լիլիթ Բաղդալյան /ստորագրություն/» բառերով ավարտվող հատվածը կատարված չէ Ռուզաննա Ադանալյանի, Լուսինե Գինոսյանի, Լեյլի Զիլավյանի կողմից, այլ կատարված է այլ անձի /անձանց/ կողմից։
2. 2-րդ ստացականի «Ես՝ Ռուզան Ադանալյանս բացի...» բառերով սկսվող և <<...Որի համար ստորագրում եմ» բառերով ավարտվող ձեռագիր տեքստը և դրա տակ առկա ստորագրությունը կատարված են Ռուզաննա Ադանալյանի կողմից։
3. 3-րդ ստացականի «Ես՝ Ռուզան Ադանալյանս Լուսինե Գինոսյանից...» բառերով սկսվող և «...Որի համար ստորագրում եմ» բառերով ավարտվող ձեռագիր տեքստը և դրա տակ առկա ստորագրությունը կատարված են Ռուզաննա Ադանալյանի կողմից։
4. 4-րդ ստացականի ձեռագիր տեքստի «Ես՝ Ռուզան Վարազդատի Ադանալյանս...>> բառերով սկսվող և «...Ստորագրում եմ-անձնագիր (AK 0201337) /ստորագրուգրություն/ 12.12.2008 016» բառերով ավարտվող հատվածը և վերջում «15.06 (հունիսի) ձեռագիր հատվածը կատարված են Ռուզաննա Ադանալյանի կողմից։
4-րդ ստացականի «Համաձայն եմ՝ /ստորագրություն/ /Լ.Գինոսյան/ անձնագիր AB 0330804» ձեռագիր հատվածը կատարված է Լուսինե Գինոսյանի կողմից։
5. 5-րդ ստացականի ձեռագիր տեքստը, բացի 5-րդ տողի «1» թվից և 6-րդ տողի բառից, տեքստում առկա ստորագրությունը կատարված են Ռուզաննա Ադանալյանի կողմից։
5-րդ ստացականի 6-րդ տողի «տաս» բառը հավելագրված է։ Սակայն ծավալի փոքրության, դրանում նույնանուն տառերի և տառերում կայուն մասնավոր հատկանիշների բացակայության պատճառով՝ համեմատական հետազոտություն չի կատարվել, պարզելու համար, թե՝ ձեռագիր տեքստի նշված հատվածը՝ «տաս» բառը, կատարվել է Ռ.Ադանալյանի, թե՝ Լ. Զիլավյանի կողմից։
Պարզել՝ 5-րդ ստացականի ձեռագիր տեքստի 5-րդ տողի «1» թիվը հավելագրված է, թե` ոչ, հնարավոր չեղավ՝ հետազոտվող գրառման ծավալի փոքրության, մասնավոր հատկանիշների բացակայության պատճառով։
6. 6-րդ ստացականի «Ես՝ Ռուզան Ադանալյանս, 120.000 դրամ...» բառերով սկսվող «...որի համար ստորագրում եմ։ /ստորագրություն/ 7.08.09թ.» բառերով՝ ավարտվող ձեռագիր տեքստը և տեքստի տակ առկա ստորագրությունը կատարված են Ռուզան Ադանալյանի կողմից։
7. 7-րդ ձեռագիր տեքստի «1. Մարգարտյա վզնոց (ալեքսանդրիտ քարով,...» բառերով սկսվող և «...Վերցրեցի բրիլիանտ քարերով брошка-ն /N6/>> բառերով ավարտվող հատվածը, նշված հատվածի տակ առկա և տեքստի վերջում՝ աջ կողմում առկա ստորագրությունները կատարված են Ռուզաննա Ադանալյանի կողմից։
7-րդ ձեռագիր տեքստի վերջում՝ «հին ցուցակ (25.000$)» ձեռագիր հատվածը և դրա տակ՝ ձախ կողմում, առկա ստորագրությունը կատարված են Լուսինե Գինոսյանի կողմից։
8. 8-րդ ձեռագիր տեքստի «Ոսկեղեն 1. Մարգարտյա վզնոց (ալեքսանդրիտ քարով,...» բառերով սկսվող և «....13. ականջօղ 14» բառերով ավարտվող հատվածը,ինչպես նաև տեքստում առկա թվով 5 ստորագրությունները կատարված են Ռուզան Ադանալյանի կողմից։
8-րդ ձեռագիր տեքստի «8. ականջօղ-1 զույգ...» տողի դիմաց առկա ստորագրության պարզ կառուցվածքի, պարունակող գրաֆիկական նյութի սակավության և մասնավոր հատկանիշների սահմանափակ քանակության պատճառով որևէ դրական կամ բացասական հետևության հանգել հնարավոր չէ, ուստի պատասխանել այն հարցին` թե հետազոտման ենթակա նշված ստորագրությունը կատարվել է Ռուզան Ադանալյանի, Լուսինե Գինոսյանի կողմից, թե՝ ոչ, հնարավոր չեղավ։
9. 9-րդ ձեռագիր տեքստի «Վերցրեցի N 5 վզնոց /սպիտակ ոսկի....» բառերով սկսվող և «....և վզնոցը ծաղիկ /N 7/» բառերով ավարտվող ձեռագիր և տեքստում առկա թվով 4 ստորագրությունները կատարված են Ռուզան Ադանալյանի կողմից:
<<ՀՀ փորձագիտական կենտրոն>> ՊՈԱԿ-ի կողմից 02.03.2011 թվականին տրված թիվ 07521110 փորձագիտական եզրակացության <<ՀԵՏԵՎՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ>> բաժնում արձանագրվել է հետևյալը` <<...փորձաքննությանը ներկայացված թիվ 1 պարկում առկա զարդերի և ժամացույցների ընդհանուր շուկայական արժեքը, 2008թ. փետրվար 05-ի դրությամբ, առկա ապրանքային վիճակի հաշվառմամբ, կարող էր կազմել 24.850 /քսանչորս հազար ութ հարյուր հիսուն/ դրամ, իսկ 2010 թվականի նոյեմբեր ամսվա դրությամբ` 44.550 /քառասունչորս հազար հինգ հարյուր հիսուն/ դրամ: ....փորձաքննությանը ներկայացված թիվ 2 պարկում առկա զարդերի ընդհանուր շուկայական արժեքը, 2008 թ. փետրվարի 05-ի դրությամբ, առկա ապրանքային վիճակի հաշվառմամբ, կարող էր կազմել 476.000 /չորս հարյուր յոթանասունվեց հազար/ դրամ, իսկ 2010 թ. նոյեմբեր ամսվա դրությամբ` 885.000 /ութ հարյուր ութսունհինգ հազար/ դրամ>>:
19.10.2012 թվականի թիվ 18132810 քրեական գործով վարույթը կարճելու և քրեական հետապնդումը դադարեցնելու մասին Երևան քաղաքի Մալաթիայի քննչական բաժնի ավագ քննիչ Ա.Ժ.Այվազյանի որոշմամբ թիվ 18132810 քրեական գործով վարույթը կարճվել և Ռ. Ադանալյանի նկատմամբ ՀՀ քրեական օրենսգրքի 178 հոդվածով քրեական հետապնդումը դադարեցվել է հանցակազմի բացակայության պատճառով:
19.10.2012 թվականի թիվ 18132810 քրեական գործով վարույթը կարճելու և քրեական հետապնդումը դադարեցնելու մասին Երևան քաղաքի Մալաթիայի քննչական բաժնի ավագ քննիչ Ա.Ժ.Այվազյանի որոշմամբ արձանագրվել է, որ Լուսինե Գինոսյանը նախաքննության ընթացքում ներկայացրել է ըստ ցուցակի 31 անուն զարդերից 13 անուն առարկաներ և նշանակվել է դատաապրանքագիտական փորձաքննություն:… Լ. Գինոսյանի ներկայացրած զարդերը ճանաչման են ներկայացվել Ռուզան Ադանալյանին, վերջինս ճանաչել է միայն արաբատառ գրառումով մեկ ականջօղը, հայտնելով, որ դա ինքն է որպես գրավ թողել Լ. Գինոսյանի մոտ, իսկ մյուս զարդերը, ժամացույցները չի ճանաչել, հայտնելով, որ դրանք տեսնում է առաջին անգամ, ինքը Լ. Գինոսյանին այլ զարդեր է ներկայացրել և զարդերը փոխարինված են:
ՀՀ <<Փորձաքննությունների ազգային բյուրո>> ՊՈԱԿ-ի 29.11.2016 թվականի թիվ 16-0434Դ փորձագիտական եզրակացությամբ` թիվ ՇԴ/0130/02/13 քաղաքացիական գործով դատաապրանքագիտական փորձաքննություն նշանակելու մասին 03.10.2016 թվականին կայացրած որոշման պահանջները թողնվել են անկատար, քանի որ <<...որոշմամբ առաջադրված հարցերին պատասխանելու համար անհրաժեշտ են հետազոտելի օբյեկտ հանդիսացող զարդերը, որոնք նախօրոք չեն ներկայացվել: Ելնելով վերոգրյալից 2016թ. հոկտեմբերի 24-ին միջնորդություն է ներկայացվել նախաձեռնողին` խնդրելով փորձաքննությանը տրամադրել հիշյալ որոշմամբ նշված գնահատման ենթակա զարդերը: Նկատի ունենալով, որ թիվ ՇԴ/0130/02/13 քաղաքացիական գործով կայացրած որոշմամբ որոշակի պարտականություններ է դրվել քաղաքացիական գործի մասնակից կողմերի վրա, միջնորդության պատճենները ներկայացվել են նաև վերջիններիս: Միջնորդության ներկայացման օրվանից 20-օրյա ժամկետում դրա պահանջների չբավարարման պատճառով նախաձեռնողին է ներկայացվել հիշեցում` կրկին խնդրելով բավարարել միջնորդության պահանջները: Հիշեցման պատճենները ներկայացվել են նաև կողմերին: Նկատի ունենալով, որ հիշեցման ներկայացման օրվանից 10-օրյա ժամկետում միջնորդության պահանջները չեն բավարարվել, ուստի ելնելով վերոգրյալից և ղեկավարվելով ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 45-րդ հոդվածի <<3>> կետով սահմանված պահանջներով, ՀՀ Երևան քաղաքի Կենտրոն և Նորք-Մարաշ վարչական շրջանների ընդհանուր իրավասության դատարանի դատավոր Հ.Զարգարյանի կողմից 03.10.2016 թ. կայացված դատաապրանքագիտական փորձաքննություն նշանակելու մասին որոշման պահանջները թողնվում է անկատար>>:
ՀՀ <<Փորձաքննությունների ազգային բյուրո>> ՊՈԱԿ-ի 26.10.2016 թվականի գրությամբ շեշտադրվել է այնպիսի ելակետային տվյալների տրամադրման պահանջ, ինչպիսիք են զարդի քաշը, թանկարժեք մետաղների տոկոսային պարունակությունը, հարգը:
Վճռաբեկ դատարանը, վերահաստատելով ապացուցելուց ազատվելու հիմքերի վերաբերյալ նախկինում արտահայտած իր իրավական դիրքորոշումները, հարկ է համարել անդրադառնալ անվիճելի փաստերի ապացուցման անհրաժեշտությանը` այդպիսով նպաստելով այդ հարցով իրավունքի զարգացմանը:
ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 52-րդ հոդվածի 1-ին կետի համաձայն՝ հանրահայտ հանգամանքներն ապացուցման կարիք չունեն: Նույն հոդվածի 2-րդ կետի համաձայն՝ նախկինում քննված` քաղաքացիական գործով օրինական ուժի մեջ մտած դատարանի վճռով հաստատված հանգամանքները նույն անձանց միջև դատարանում այլ գործ քննելիս կրկին չեն ապացուցվում, իսկ նույն հոդվածի 3-րդ կետի համաձայն՝ քրեական գործով օրինական ուժի մեջ մտած դատավճիռը պարտադիր է դատարանի համար միայն այն փաստերով, ըստ որոնց հաստատված են որոշակի գործողություններ և դրանք կատարած անձինք:
Վճռաբեկ դատարանը նշել է, որ <<քաղաքացիական գործի քննության արդյունավետությունը մեծապես կախված է այն բանից, թե որքանով է պարզ և հստակ ապացուցման գործընթացը: Այդ գործընթացը հնարավորինս պարզեցնելու, գործին մասնակցող անձանց և դատարանին անհարկի չծանրաբեռնելու նպատակով օրենսդիրը սահմանել է դեպքեր, երբ գործի քննության ընթացքում որոշակի փաստեր որոշակի հանգամանքներում անհրաժեշտ չէ ապացուցել: Դատական պրակտիկայի վերլուծությունը ցույց է տալիս, որ թեև օրենսդրի կողմից իբրև ապացուցելուց ազատվելու հիմքեր սահմանված են հանրահայտ, դատարանի օրինական ուժի մեջ մտած վճռով և դատավճռով հաստատված փաստերը, սակայն դատարաններն իրավացիորեն ապացուցման կարիք չունեցող փաստերի շարքին են դասում նաև այսպես կոչված «անվիճելի փաստերը»: Դրանք գործին մասնակցող անձանց կողմից վկայակոչված, գործի լուծման համար նշանակություն ունեցող այն փաստերն են, որոնք գործին մասնակցող մյուս անձինք ընդունում են դատարան ներկայացված դատավարական փաստաթղթերով, դատական նիստի ընթացքում արված հայտարարությամբ, դիրքորոշում հայտնելու կամ ցուցմունք տալու ընթացքում: Գործին մասնակցող անձանց կողմից գործի լուծման համար նշանակություն ունեցող փաստերի ընդունումը կրճատում է ապացուցման ենթակա փաստերի շրջանակը և դատարանին հնարավորություն է տալիս կենտրոնանալու վիճելի փաստերի ապացուցման գործընթացի վրա:
ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքով սահմանված են որոշակի կանոններ, որոնց պահպանմամբ միայն դատարանները կարող են անվիճելի փաստերը համարել հաստատված և գործին մասնակցող անձանց ազատել ապացուցման պարտականությունից: Մասնավորապես՝ ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 64-րդ հոդվածի 2-րդ կետի համաձայն՝ գործին մասնակցող անձի կողմից այն փաստն ընդունելը, որի միջոցով մյուս անձը հիմնավորում է իր պահանջները կամ առարկությունները, պարտադիր չէ դատարանի համար: Դատարանը կարող է ընդունված փաստը համարել հաստատված, եթե կասկածներ չկան, որ դա համապատասխանում է գործի հանգամանքներին, և կողմն այն չի ընդունել խաբեության, բռնության, սպառնալիքի, մոլորության ազդեցության տակ, մեկ կողմի ներկայացուցչի հետ մյուս կողմի չարամիտ համաձայնության հետևանքով կամ ճշմարտությունը թաքցնելու նպատակով: Վճռաբեկ դատարանի կարծիքով գործին մասնակցող անձինք չեն կարող ազատվել անվիճելի փաստերն ապացուցելու պարտականությունից նաև այն դեպքերում, երբ այդ փաստերը կարող են հաստատվել միայն ապացույցի որոշակի տեսակներով և նման ապացույցներ գործում առկա չեն, ինչպես նաև այն դեպքերում, երբ այդ փաստերի հաստատումը, բացի անվիճելի փաստերը վկայակոչած և դրանք ընդունած գործին մասնակցող անձանցից, կարող է ազդել նաև այլ անձանց իրավունքների և պարտականությունների վրա: Հարկ է նշել, որ բոլոր դեպքերում գործի փաստերն անվիճելիների շարքին դասելու, դրանք ապացուցման առարկայից հանելու և ի վերջո` հաստատված համարելու և գնահատելու գործառույթները բացառապես վերապահված են դատարանին, որը դրանք պետք է իրականացնի սահմանված դատավարական իրավակարգավորումներին համապատասխան>>:
Այսպիսով, Վճռաբեկ դատարանը գտել է, որ վերոշարադրյալ դատավարական կանոնների պահպանմամբ դատարանը գործին մասնակցող անձանց կարող է ազատել գործին մասնակցող մյուս անձանց կողմից չվիճարկվող փաստերն ապացուցելու պարտականությունից և այդ փաստերը համարել ապացուցված /տե՛ս թիվ ԵԷԴ/0985/02/14 քաղաքացիական գործով ՀՀ վճռաբեկ դատարանի 2017 թվականի ապրիլի 07-ի որոշումը/:
Դատարանը հարկ է համարում արձանագրել նաև գործի նոր քննության փուլում կողմերի տված լրացուցիչ բացատրությունները՝ հետևյալի մասին:
Ռուզան Ադանալյանը հայտնել է,որ տրամադրել է հայցվորին 31 անուն ոսկյա զարդեր, որոնք չեն վերադարձվել, ստացել է 39.500 ԱՄՆ դոլար և 6.000 եվրո գումար, որոնք տրվել են տոկոսով, և իր կողմից տոկոսների տեսքով դրամական պարտավորությունն ամբողջ ծավալով ոչ միայն կատարվել է, այլև կատարվել է նաև ավել գումարի վճարում, դրամական պարտավորության կատարումն ապահովվել է ոսկյա զարդերի գրավով՝ Լուսինե Գինոսյանին հանձնելով: Ռուզան Ադանալյանը նաև հայտնել է, որ դրամական պարտավորությունն ամբողջությամբ կատարվել է: Բացի այդ, հայտնել է նաև, որ վկայակոչված և Լուսինե Գինոսյանի կողմից ներկայացված ստացականները սույն քաղաքացիական գործով որևէ առնչություն չունեն /հիմք՝ 06.05.2016 թվականի դատական նիստի ձայնային կրիչ/:
Լուսինե Գինոսյանն իր լրացուցիչ բացատրություններով հայտնել է, որ իրեն հանձնվել են 31 անուն ոսկյա զարդեր, հետագայում տրվել են նաև 2-ը: Ռուզան Ադանալյանի կողմից որևէ դրամական միջոց իրեն հետ չի վերադարձվել, իր կողմից պահանջ է ներկայացվել 5-օրյա ժամկետում կատարել պարտականությունը, սակայն այն չի կատարվել, որի արդյունքում տրվել է ոսկյա զարդ /<<բրոշկա>>/, որից հետո Ռուզան Ադանալյանին տրվել է ևս 160.000 ՀՀ դրամ /2009 թվականի հուլիս ամսին/ և 120.000 ՀՀ դրամ /2009 թվականի օգոստոս ամսին/, որի վերադարձն ապահովելու համար տրվել են ևս 2 զարդեր /տղամարդու 2 մատանի/: Դրամական պարտավորությունը չկատարվելու արդյունքում ինքն իրացրել է 11 անուն ոսկյա զարդեր /երբեմն բանավոր խոսքում նշել է՝ 9-ը/՝ ընդհանուր 3.720 ԱՄՆ դոլար արժողությամբ, իսկ ոսկյա զարդերը իրացրել է միայնակ՝ առանց Ռուզան Ադանալյանի մասնակցության /հիմք՝ 06.05.2016 թվականի դատական նիստի ձայնային կրիչ/:
Վերոհիշյալ փաստական հանգամանքների համատեքստում Դատարանը հանգում է հետևյալ եզրակացության:
Կողմերի միջև ծագել են փոխառության իրավահարաբերություններ, որոնց շրջանակում Լուսինե Գինոսյանը տվել է, իսկ Ռուզան Ադանալյանը ստացել է 39.500 ԱՄՆ դոլար գումար, 6000 Եվրո Գումար, հետագայում նաև 120.000 ՀՀ դրամ, 160.000 ՀՀ դրամ: Ռուզան Ադանալյանի փաստարկներն առ այն, որ ստացականներով նշված գումարները սույն իրավահարաբերությանը չեն վերաբերում, զուրկ է որևէ իրավական և փաստական հիմքից՝ կողմերի միջև այլ քաղաքացիական իրավահարաբերությունների առկայության մասին որևէ ապացույց ներկայացված չլինելու պայմաններում:
Փոխառության իրավահարաբերությունները կողմերն ապահովել են գրավով, որի գրավոր ձևը թեև չի պահպանվել, որի պայմաններում ՀՀ քաղաքացիական օրենսգրքի 234-րդ հոդվածի 1-ին և 4-րդ մասի ուժով նման գործարքն առոչինչ է, ուստիև պետք է կիրառվեն առոչինչ գործարքի անվավերության հետևանքներ, որը տվյալ դեպքում պետք է արտահայտվեր մի կողմից դրամական միջոցների վերադարձմամբ, մյուս կողմից՝ ոսկյա զարդերի:
Սակայն հիմք ընդունելով փաստերի անվիճելի լինելու վերաբերյալ ՀՀ վճռաբեկ դատարանի նախադեպային որոշմամբ վերը ներկայացված դիրքորոշումը, Դատարանը կողմերի բացատրությունների և հայտարարությունների հիման վրա սույն քաղաքացիական գործի փաստական հանգամանքների առանձնահատկության հաշվառմամբ արձանագրում է կողմերի միջև գրավի իրահարաբերությունների առկայությունը (որի բացակայությունը և բացառումը չի արձանագրվել նաև Վերաքննիչ դատարանի կողմից՝ գործի վերաքննության փուլում), որի շրջանակներում Ռուզան Ադանալյանը տվել, իսկ Լուսինե Գինոսյանը ստացել է 33 անուն ոսկյա զարդեր, որոնք ծառայել են որպես ապահովման միջոց՝ դրամական պարտավորության կատարման:
Դատարանը հարկ է համարում նշել, որ գործի նոր քննության ընթացքում ի կատարումն Վերաքննիչ դատարանի պահաջի, փորձաքննության նշանակման նպատակով Դատարանի կողմից պահանջվել է ներկայացնել ոսկյա զարդերը, այդպիսիք ներկայացվել են Դատարանին Լուսինե Գինոսյանի կողմից, սակայն դատական նիստի շրջանակներում Ռուզան Ադանալյանը հայտարարել է, որ չի ճանաչում դրանք, և ներկայացված զարդերը իր կողմից տրված զարդերը չեն:
Այսպիսով, Դատարանն արձանագրում է, որ Լուսինե Գինոսյանի կողմից ներկայացված ոսկյա զարդերը Ռուզան Ադանալյանը չի ճանաչել, իսկ վերջինիս կողմից ներկայացված ձեռագիր նկարագրությամբ ոսկյա զարդերի և լուսանկարների նույնականությունը չի հիմնավորվել Ռուզան Անդանալյանի կողմից, դրանց համապատասխանությունը փաստացի հանձնված զարդերին վիճարկվել է նաև Լուսինե Գինոսյանի կողմից, ուստիև օրենքով սահմանված կարգով Դատարանի կողմից Ռուզան Ադանալյանի վրա է դրվել ոսկյա զարդերի իր կողմից կազմված ձեռագիր նկարագությամբ և ներկայացված լուսանկարներին համապատասխանության, դրանց նույնականության ապացուցման բեռը, որը չի իրացվել:
Դատարանը հարկ է համարում նշել, որ Ռուզան Ադանալյանի կողմից ներկայացված <<ցանկ>> վերտառությամբ փաստաթութը չի կարող գնահատվել որպես ոսկյա զարդերի նույնականացման և նկարագրման համար բավարար թույլատրելի և վերաբերելի ապացույց, քանի որ այն բովանդակում է միայն ոսկյա զարդի անունը /օրինակ՝ շղթա, <<բանան>> մատանի, օղեր և այլն/, իսկ ինչ վերաբերում է կատարված հղումներին ներկայացված լուսանկարներին, ապա հարկ է նշել, որ պատասխանողի կողմից չեն ներկայացվել բավարար թույլատրելի և վերաբերելի ապացույցներ առ այն, որ լուսանկարներում պատկերված ոսկյա զարդերը հենց այն զարդերն են, որոնք հանձնվել են Լուսինե Գինոսյանին:
Ինչ վերաբերում է Ռուզան Ադանալյանի կողմից ներկայացված տեսաձայնագրման կրիչին, ապա Դատարանը նման ապացույցը գնահատում է որպես ոչ թույլատրելի, քանի որ տեսանկարահանումը,այլ անձի խոսակցությունների ձայնագրառումը կարող է կատարվել միայն օրենքով սահմանված կարգով՝ իրավասու մարմնի թույլտվությամբ, ուստիև այն գնահատվում է որպես օրենքով սահմանված կարգի չպահպանմամբ ձեռք բերված ապացույց:
Այսպիսով, Դատարանը հանգում է այն եզրակացության, որ կողմերի միջև ծագել են փոխառության իրավահաբերություններ, որոնց կատարումն ապահովվել է ոսկյա զարդերի գրավով:
Ուստիև նման պայմաններում գնահատման է արժանի այն հանգամանքը, թե արդյոք դրամական պարտավորությունները կատարվել են ամբողջ ծավալով, թե ոչ, արդյոք գրավի առարկա օբյեկտը բավարարել է դրամական պարտավորությունն ամբողջ ծավալով /եղել է համարժեք/, և արդյոք գրավի առարկայի մասնակի իրացումը իրավաչափ է, թե ոչ:
Այսպես, կողմերն ընդունել են այն հանգամանքը, որ դրամական պարտավորության կատարումն ապահովվել է 33 անուն ոսկյա զարդերը Լուսինե Գինոսյանի մոտ գրավադրմամբ:
Լուսինե Գինոսյանը չի վիճարկել այն հանգամանքը, որ ոսկյա իրերի ընդհանուր արժեքը առնվազն համարժեք է եղել տրամադրված դրամական պարտավարության չափին:
Տվյալ դեպքում Դատարանը հարկ է համարում նշել, որ քանի դեռ հակառակը չի ապացուցվել, գործում է այն կանխավարկածը, որ գրավի իրավահարաբերություններում դրամական պարտավորության կատարումն ապահովվում է դրան համարժեք ապահովման միջոցով:
Լուսինե Գինոյանը հայտարարել է, որ գրավադրված ոսկյա զարդերի մի մասը՝ 11 անուն զարդ, վաճառել է՝ դրանից ստացված դրամական միջոցների չափով նվազեցնելով փոխառության գումարի չափը:
Լուսինե Գինոսյանի կողմից չի ներկայացվել որևէ ապացույց առ այն, թե ինչ զարդ է իրացվել, և ինչ արժեքով, հետևաբար նման փաստերի ապացուցման բացասական հետևանքների ռիսկը պետք է կրի հայցվորը:
Դատարանը հարկ է համարում նշել, որ Ռուզան Ադանալյանը հայտարարել է, որ գրավի առարկա ոսկյա զարդերի իրական արժեքը գերազանցել է տրված դրամական միջոցների չափը, և կազմել է ավելի, քան 120.000 ԱՄՆ դոլար գումար: Միևնույն ժամանակ, Դատարանը հարկ է համարում նշել, որ Ռուզան Ադանալյանի կողմից չի ներկայացվել որևէ թույլատրելի և վերաբերելի ապացույց առ այն, որ իր կողմից Լուսինե Գինոսյանին տրամադրված ոսկյա զարդերի իրական արժեքը ավելի մեծ է եղել, քան ստացված դրամական միջոցները, որպիսի պայմաններում դրա ապացուցման բացասական հետևանքների ռիսկը կրում է Ռուզան Ադանալյանը:
Դատարանը կրկին հարկ է համարում փաստել, որ ոսկյա զարդերի իրական արժեքը պարզելն օբյեկտվորեն անհնար է գործի նոր քննության փուլում՝ ինչպես ոսկյա զարդերի ամբողջ լրակազմի բացակայության, այնպես էլ դրանց մանրամասն նկարագրի բացակայության պայմաններում /առկա չէ յուրաքանչյուր ոկսյա ազդեի մասով ոսկու հարգը, քաշը, թանկարժեք քարերի չափը, տեսակը, նկարագիրը/, այն պարագայում, երբ Դատարանին ներկայացված ոսկյա զարդերը պատասխանողը չի ճանաչել, իսկ վերջինիս ներկայացրած լուսանկարներում արտացոլված ոսկյա զարդերի իսկությունը և դրանք հայցվորին հանձնված լինելու /նույնականության/ հանգամանքն իր հերթին վիճարկում է հայցվորը:
Նման պայմաններում Դատարանն արձանագրում է, որ կողմերն ընդունել են այն հանգամանքը, ոսկյա զարդերը՝ թվով 33, հանձնվել են Լուսինե Գինոսյանին:
Կողմերն ընդունել են այն հանգամանքը նաև, որ հայցվորի կողմից ոսկյա զարդերի մի մասը, ըստ հայցվորի հայտարարության՝ թվով 11-ը, իրացվել են, իսկ հայցվորը հայտարարել է, որ իրացման ընդհանուր արժեքը կազմել է 3.720 ԱՄՆ դոլար:
Նման պայմաններում Դատարանի կողմից հայցվորի վրա է դրվել այն փաստական հանգամանքների առկայությունն ապացուցելու բեռը, ըստ որի՝ իրացվել են հենց թվով 11 ոսկյա զարդեր, և իրացման արժեքը կազմել է 3.720 ԱՄՆ դոլար գումար, որոնց մասով հայցվորի կողմից չեն ներկայացվել թույլատրելի և վերաբերելի ապացույցներ:
Դատարանը հարկ է համարում նշել, որ Ռուզան Ադանալյանի փաստարկն առ այն, որ Լուսինե Գինոսյանը չի ունեցել ոսկյա զարդերի իրացման իրավունք, Դատարանը համարում է անհիմն, քանի որ կողմերի միջև այլ համաձայնության բացակայության պայմաններում, անվիճելիության ուժով հաստատված համարելով գրավի իրահարաբերությունների առկայությունը, Դատարանը հանգում է այն եզարակցության, որ դրամական պարտավորությունների կատարման ապահովման միջոցը՝ ոսկյա զարդերը, Լուսինե Գինոսյանին փոխանցվել են օրինական հիմքով, Ռուզան Ադանալյանի համաձայնությամբ և կամքով, հետևաբար Լուսինե Գինոսյանը հանդիսացել է դրանց օրինական տիրապետողը, և որպես գրավատու՝ ունեցել է դրանց իրացման և իրացման արժեքից բավարարում ստանալու իրավունք՝ պարտապանի՝ Ռուզան Ադանալյանի կողմից դրամական պարտավորության չկատարման պայմաներում՝ կողմերի միջև այլ համաձայնության առկայությունն ապացուցված չլինելու պայմաններում:
Միևնույն ժամանակ, Դատարանը հարկ է համարում նշել, որ Լուսինե Գինոսյանի կողմից իրացված ոսկյա զարդերի իրական քանակի և արժեքի մասին որևէ ապացույց ներկայացված չլինելու պայմաններում Դատարանը գտնում է, որ տրամադրված ոսկյա զարդերի արժեքը առնվազն բավարել է դրամական պարտավորության ընդհանուր չափը, հետևաբար, դրանց մի մասն իրացված լինելու, և մյուս մասի՝ Ռուզան Ադանալյանի կողմից չճանաչվելու պայմաններում այլ ապացույցների բացակայության և սույն գործով կողմերի տված բանավոր հայտարարությունների համատեքստում Դատարանը հանգում է այն եզրակացության, որ ոսկյա զարդերից Լուսինե Գինոսյանը ստացել է դրամական պարտավորությանը համարժեք բավարարում, ուստիև այլ ապացույցների բացակայության պայմաններում Դատարանը հանգում է այն եզրակացության, որ ոսկյա զարդերի հաշվին Լուսինե Գինոսյանի պահանջը պետք է համարել ամբողջ ծավալով բավարարված, որի արդյունքում նաև՝ փոխառության գումարը՝ մարված, ուստիև Լուսինե Գինոսյանի հայցը՝ փոխառության գումարների բռնագանձման պահանջի մասին, ենթակա է մերժման:
Անդրադառանալով Ռուզան Ադանալյանի այն փաստարկին, որ ոսկյա զարդերը ավելի արժեն, քան տրամադրված դրամական միջոցները, և պետք է կատարել մասամբ հաշվանց, իսկ մնացած ոսկյա զարդերի մասով՝ պարտավորեցնել հետ վերադարձնել դրանք, ապա Դատարանը հարկ է համարում նշել, որ նախ՝ Ռուզան Ադանալյանի կողմից ոսկյա զարդերի իրական արժեքը փոխառության գումարի չափը մի քանի անգամ գերազանցելու մասին թույլատրելի և վերաբերելի ապացույցներ չեն ներկայացվել, երկրորդ՝ Դատարանը ոչ արժանահավատ է համարում նման հայտարարությունը, քանի որ ըստ գործով պարզված փաստական հանագամանքների, և՛ Լուսինե Գինոսյանը, և՛ Ռուզան Ադանալյանը հանդիսացել են ոսկյա իրերի առուվաճառք իրականացնող անձինք, և Ռուզան Ադանալյանը նման պայմաններում նվազ դրամական միջոցների դիմաց դրա արժեքը մի քանի անգամ գերազանցող ոսկյա զարդեր չէր կարող տալ հայցվորին՝ ի ապահովումն դրամական պարտավարության կատարման /նման փաստարկն անտրամաբանական է/, բացի այդ, եթե անգամ պայմանականորեն ընդունել, որ ոսկյա զարդերի իրական արժեքը գերազանցել է 120.000 ԱՄՆ դոլար գումարը, սակայն դրանց գրավադրմամբ՝ Ռուզան Ադանալյանը ստացել է ընդամենը 39.500 ԱՄՆ դոլար և 6000 Եվրո գումար, ապա վերջինս էլ պետք է կրի դրա բացասական հետևանքերի ռիսկը:
Դատարանը հարկ է համարում նշել, որ Ռուզան Ադանալյանի կողմից ոսկյա զարդերը հետ վերադարձնելուն պարտավորեցնելու պահանջի մասով չի հիմնավորվել նաև ոսկյա զարդերի՝ օբյեկտիվ իրականության մեջ առկա լինելու հանգամանքը, ուստիև այլ ապացույցների բացակայության պայմաններում՝ հետ վերադաձմանը պարտավորեցնելու պահանջն ինքնին անհիմն է:
Անդրադառնալով Ռուզան Ադանալյանի այն փաստարկին, որ դրամական պարտավարությունները կատարվել են ամբողջ ծավալով, քանի որ Ռուզան Ադանալյանը որպես տոկոս ավելի գումար է ետ վերադարձրել Լուսինե Գինոսյանին, քան վերցրել է, ապա հարկ է նշել, որ փոխառության գումարը տոկոսով տրված լինելու փաստը հիմնավորող որևէ ապացույց Ռուզան Ադանալյանի կողմից չի ներկայացվել, հետևաբար չի հիմնավորվել նաև այն հանգամանքը, որ իր կողմից դրամական միջոցներ են վերադարձվել, և այդպիսիք վերադարձվել են որպես տոկոս, և գերազանցել են դրամական պարտավորության չափը:
Ինչ վերաբերում է հաշվանցի իրականացմանը, և Վերաքննիչ դատարանի կողմից սահմանված գործի նոր քննության ծավալին, ապա Դատարանը հարկ է համարում նշել, որ դրա շրջանակներում Դատարանի կողմից ձեռնարկվել են բոլոր հնարավոր միջոցները պարզելու համար ոսկյա զարդերի իրական նկարագիրը, դրանց նույնականությունը, ոսկյա զարդերի իրական արժեքը, դրանց իրացման պահին՝ շուկայական արժեքը, որպիսի ջանքերը մնացել են անհետևանք՝ ինչպես ոսկյա զարդերի ամբողջական նկարագրի բացակայության պայմաններում, այնպես էլ Դատարանին ներկայացված ոսկյա զարդերը չճանաչելու արդյունքում, որպիսի պայմաններում օբյեկտիվորեն անհարին է պարզել նաև ոսկյա զարդերի իրական արժեքը և դրանց իրացման արժեքը, որպեսզի որոշվի նաև հաշվանցման ենթակա գումարի չափը:
Դատարանը հարկ է համարում արձանագրել, որ նախնական դատական նիստով Ռուզան Ադանալյանին ճանաչման են ներկայացվել 22 անուն զարդեր, սակայն վերջինս չի ճանաչել դրանք, իսկ դատաքննության փուլում Ռուզան Ադանալյանը հայտարարել է, որ նշված զարդերը չեն ներկայացվել ճանաչման, ինչն անհիմն է և չի համապատասխանում իրականությանը:
Այդուհանդերձ, ի կատարումն Վերաքննիչ դատարանի պահանջի՝ Դատարանի կողմից նշանակվել է սույն քաղաքացիական գործով փորձաքննություն՝ պարզելու համար արդյոք փորձաքննության ներկայացված զարդերը ոսկյա են, թե ոչ, արդյոք դրանք ընդգրկված են Ռուզան Ադանալյանի կողմից ներկայացված ցանկում և համապատասխանում են ներկայացված լուսանկարներին, թե ոչ, արդյոք ներկայացված և ցուցակում նշված զարդերից որն է բացակայում, որքան է կազմել բացակայող զարդի շուկայական արժեքը 2009 թվականի ընթացքում:
Դատարանն արձանագրում է, որ փորձաքննությունը թողնվել է անկատար՝ ոչ միայն զարդերը փաստացի ներկայացված չլինելու, այլև դրանց նկարագրի բացակայության պատճառաբանությամբ:
Դատարանի կողմից կրկնակի դատաապարանքագիտական փորձաքննության նշանակումը գնահատվել է որպես ոչ անհրաժեշտ և ոչ նպատահարմար, քանի որ այն ոսկյա զարդերը, որոնք պետք է ներկայացվեին փորձագետներին և որոնք Լուսինե Գինոսյանի կողմից ներկայացվել են Դատարանին, Ռուզան Ադանալյանի կողմից չեն ճանաչվել: Ուստիև նման պայմաններում փորձաքննության կատարումն օբյեկտիվորեն անհնարին է եղել:
Հիշյալ դիրքորոշումը ծառայում է Դատարանի այն համոզմունքի ձևավորմանը, որ գործով երկու կողմն են մասնակի են իրացրել իրենց վրա դրված ապացուցման բեռը, որի պայմաններում Դատարանը հանգում է այն եզրակացության, որ թե՛ հայցը, թե՛ հակընդդեմ հայցը ենթակա են մերժման, իսկ դրամական պարտավորությունը ոսկյա զարդերի՝ Լուսինե Գինոսյանին որպես գրավառուի սեփականություն անցնելու ուժով պետք է համարել դադարած, որի արդյունքում ինքնին առարկայազուրկ է դառնում հաշվանց իրականացնելու պահանջը, իսկ ոսկյա զարդերը վերադաձնելուն պարտավորեցնելու պահանջը ենթակա է մերժման՝ վերը նշված պատճառաբանությունների ուժով:

Դատական ծախսեր
ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 68-րդ հոդվածի համաձայն՝ դատական ծախսերը կազմված են պետական տուրքից և փորձագետին, վկային կանչելու, ապացույցները դրանց գտնվելու վայրում զննելու, փաստաբանի խելամիտ վարձատրության և գործի քննության հետ կապված այլ գործողությունների համար վճարման ենթակա գումարներից:
ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 69-րդ հոդվածի 2-րդ կետի համաձայն՝ հայցագնի մեջ մտնում են նաև հայցադիմումում նշված տուժանքի (տուգանքի, տույժի) գումարները:
ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 73-րդ հոդվածի 1-ին կետի համաձայն՝ դատական ծախսերը գործին մասնակցող անձանց միջև բաշխվում են բավարարված պահանջների չափին համամասնորեն:
Տվյալ դեպքում առաջին ատյանի դատարանում գործի քննության ընթացքում սկզբնական հայցի և հակընդդեմ հայցի մասով կիրառվել է արտոնություն՝ հետաձգելով դրանց վճարման ժամկետը, ուստիև սկզբնական հայցի մասով Լուսինե Գինոսյանից հօգուտ Հայաստանի Հանրապետության ենթակա է բռնագանձման 34.580 ԱՄՆ դոլար գումարին համարժեք ՀՀ դրամի և 6.000 եվրո գումարին համարժեք ՀՀ դրամի 2 տոկոսը, իսկ Ռուզան Ադանալյանից հօգուտ Հայաստանի Հանրապետության ենթակա է բռնագանձման 2 ինքնուրույն ոչ գույքային պահանջների մասով ընդհանուր 8.000 ՀՀ դրամ պետական տուրքի գումարը:
Վերաքննիչ բողոքի համար Ռուզան Ադանալյանը մասնակի՝ 10.000 ՀՀ դրամ գումարի չափով վճարել է պետական տուրքի գումարը, իսկ մնացած՝ 10.000 ՀՀ դրամ գումարը չի վճարվել, ուստիև նշված մասով չվճարված պետական տուրքի գումարը ենթակա է բռնագանձման հօգուտ Հայաստանի Հանրապետության:
Ինչ վերաբերում է փաստաբանի խելամիտ վարձատրությանը և գործի առաջին քննության փուլում Ռուզան Ադանալյանի կողմից ներկայացված 200.000 ՀՀ դրամ գումարի բռնագանձման պահանջին՝ Դատարանը այդպիսին գտնում է անհիմն և մերժման ենթակա՝ հակընդդեմ հայցը մերժման ենթակա լինելու պայմաններում:
Այլ դատական ծախսերի՝ փաստաբանի խելամի վարձատրության գումարի բռնագանձման պահանջ սկզնական հայցվորի և հակընդդեմ հայցվորի կողմից /հիմք՝ 19.11.2015 թ. հակընդդեմ հայցի հիմքը և առարկան լրացնելու մասին դիմում/ չի ներկայացվել:
Վերոգրյալների հիման վրա և ղեկավարվելով ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 73, 124, 130-132, 134 և 140-140.1 հոդվածներով դատարանը.

Վ Ճ Ռ Ե Ց

1. Լուսինե Գինոսյանի ընդդեմ Ռուզան Ադանալյանի` 34.580 ԱՄՆ դոլար և 6.000 Եվրո գումար բռնագանձելու պահանջի մասին հայցը մերժել։
2. Ռուզան Ադանալյանի ընդդեմ Լուսինե Գինոսյանի՝Ռուզան Ադանալյանին սեփականության իրավունքով պատկանող թվով 31 զարդից 34.580 ԱՄՆ դոլարին համարժեք ՀՀ դրամ գումարը հաշվանցելու և մնացած զարդերը վերադարձնելուն պարտավորեցնելու, ինչպես նաև դատական ծախսերի հարցը լուծելու պահանջների մասին հակընդդեմ հայցը մերժել։
3. Ռուզան Ադանալյանից հօգուտ ՀՀ պետական բյուջեի բռնագանձել 18.000 ՀՀ դրամ պետական տուրքի գումար։
Լուսինե Գինոսյանից հօգուտ ՀՀ պետական բյուջեի բռնագանձել 691.6 ԱՄՆ դոլարին համարժեք ՀՀ դրամ և 120 Եվրոյին համարժեք ՀՀ դրամ որպես պետական տուրքի գումար:
4. ՀՀ Շիրակի մարզի ընդհանուր իրավասության դատարանի 11.02.2013 թվականի որոշմամբ կիրառված հայցի ապահովման միջոցը վերացնել վճռի օրինական ուժի մեջ մտնելուց հետո:
Վճիռն օրինական ուժի մեջ է մտնում հրապարակման պահից մեկ ամիս հետո:
Վճիռը կամովին չկատարելու դեպքում այն կկատարվի դատական ակտերի հարկադիր կատարման ծառայության միջոցով` պարտապանի հաշվին։
Վճիռը կարող է բողոքարկվել` ՀՀ վերաքննիչ քաղաքացիական դատարան` հրապարակման օրվանից մեկամսյա ժամկետում:


ԴԱՏԱՎՈՐ՝ Հ. ԶԱՐԳԱՐՅԱՆ