Քաղաքացիական գործ թիվ ԱՎԴ3/0965/02/18
Վ Ճ Ի Ռ
ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԱՆՈՒՆԻՑ

Հայաստանի Հանրապետության Արարատի և Վայոց ձորի մարզերի առաջին ատյանի ընդհանուր իրավասության դատարանը (այսուհետ` Դատարան)

նախագահությամբ
դատավոր` Հ․ Դարբինյանի
քարտուղարությամբ` Ֆ. Հակոբյանի
մասնակցությամբ՝
հայցվորի ներկայացուցիչներ՝ Ա․ Մելքումյանի
Ի․ Սարաֆյանի

2021 թվականի դեկտեմբերի 15-ին (ք. Վայք)

դռնբաց դատական նիստում քննելով քաղաքացիական գործն ըստ հայցի «Լիդիան Արմենիա» ՓԲԸ-ն ընդդեմ Թեհմինե Ենոքյանի՝ 12․08․2018թ․ Ջերմուկ քաղաքի ըմպելասրահում և ֆեյսբուքյան անձնական էջով ուղիղ հեռարձակված Թեհմինե Ենոքյանի հրապարակային ելույթի ընթացքում գործարար համբավն արատավորող արտահայտությունների համար 1000000դրամ փոխհատուցման գումարի բռնագանձման, զրպարտություն համարվող տվյալները նույն վայրում՝ հրապարակային ելույթի ընթացքում և ֆեյսբուքյան անձնական էջով ուղիղ հեռարձակման միջոցով հերքել պարտավորեցնելու և դատական ծախսի հարցի լուծման պահանջների մասին

Պ Ա Ր Զ Ե Ց

1. Գործի դատավարկան նախապատմությունը.
«Լիդիան Արմենիա» ՓԲԸ -ի /այսուհետ Հայցվոր/ ներկայացուցիչ հայցադիմում է ներկայացրել դատարան ընդդեմ Թեհմինե Ենոքյանի /այսուհետ Պատասխանող/ ՝ 12․08․2018թ․ Ջերմուկ քաղաքի ըմպելասրահում և ֆեյսբուքյան անձնական էջով ուղիղ հեռարձակված Թեհմինե Ենոքյանի հրապարակային ելույթի ընթացքում գործարար համբավն արատավորող արտահայտությունների համար 1000000դրամ փոխհատուցման գումարի բռնագանձման, զրպարտություն համարվող տվյալները նույն վայրում՝ հրապարակային ելույթի ընթացքում և ֆեյսբուքյան անձնական էջով ուղիղ հեռարձակման միջոցով հերքել պարտավորեցնելու և դատական ծախսի հարցի լուծման պահանջների մասին:
Դատավոր Ս. Սահակյանի Երևան քաղաքի ընդհանուր իրավասության առաջին ատյանի դատարանի դատավոր նշանակվելու կապակցությամբ գործը մակագրվել է դատավոր Հ. Դարբինյանին։
Դատարանի 15․05․2020 թվականի որոշմամբ քաղաքացիական գործն ընդունվել է վարույթ։
10․09․2020 թվականի միջնորդությամբ դատավորին հայտնվել է բացարկ, 25․12․2020 թվականի դատարանի որոշմամբ դատավորին հայտնած բացարկի միջնորդությունը մերժվել է։
15․03․2021թ․ դատարան է մուտք եղել հայցապահանջի փոփոխության /հստակեցման / վերաբերյալ միջնորդություն , 19․05․2021թ․ կայացվել է որոշում հայցի հիմքի թույլտվություն տալու մասին։
16․06․2021թ․ որոշում է կայացվել ապացուցման պարտականությունը բաշխելու մասին։
24․11․2021թ․ գործի դատաքննությունը հայտարարվել է ավարտված և դատական ակտի հրապարակման օր է նշանակվել 15․12․2021թ։
2. Հայցվորի փաստարկները, իրավական հիմնավորումները և պահանջը.
Հայցվորի ներկայացուցիչները հայցադիմումով ինչպես նաև հայցի հստակեցմամբ հայտնել են, 2018 թվականի օգոստոսի 12-ին Ջերմուկ քաղաքի ըմպելասրահում տեղի ունեցած համերգի և համերաշխության հանրահավաքի ընթացքում Թեհմինե Ենոքյանի /այսուհետ նաև՝ Պատասխանող/ հրապարակային ելույթի ժամանակ վերջինս կողմից «Լիդիան Արմենիա» փակ բաժնետիրական ընկերության վերաբերյալ /այսուհետ նաև՝ Ընկերություն/ հրապարակային ներկայացվել է իրականությանը չհամապատասխանող, Ընկերության գործարար համբավն արատավորող մի շարք փաստացի տվյալներ և հնչեցվել է Ընկերության գործարար համբավն արատավորող արտահայտություններ:
Մասնավորապես՝ Պատասխանողը հրապարակային ելույթի ժամանակ նշել է /բառացի մեջբերում/.
Ողջույն….ողջունում եմ … և հատկապես էն բոլոր մարդկանց, ովքեր 51 օր շարունակ պահում են մեր Ամուլսարի պոստերը և թույլ չեն տալիս Լիդիանի նման հանցագործը շարունակի իր հանցագործությունները
..ինչպես նաև կուզենամ ասել, որ այս տարիների ընթացքում Լիդիանը բազմաթիվ անգամ պրովոկացիաներ է արել, կեղծ տեղեկատվություն է տարածել, թշնամանք է փորձել հրահրել համայնքային, միջհամայնքային նաև միջպետական վեճեր է փորձել հրահրել, ինչպես Գնդեվազի, Ջերմուկի, Կեչուտի, այնպես էլ Գորայքի, Սարավանի և մի շարք այլ համայնքների միջև…
Ինչպես արդեն վերը նշվել է, Պատասխանողը հրապարակային ելույթի ընթացքում թույլ է տվել բազմաթիվ արտահայտություններ, որոնք իրականությանը չեն համապատասխանում և արատավորում են Ընկերության գործարար համբավը:
Վկայակոչել է, ՀՀ քաղաքացիական օրենսգրքի 1087.1-րդ հոդվածի 1-ին, 2-րդ, 3-րդ կետերը։
Վերոգրյալ իրավանորմի կիրառության վերաբերյալ ՀՀ Վճռաբեկ Դատարանն արձանագրել է, որ վիրավորական՝ գործարար համբավն արտավորող արտահայտությունը պետք է արատավորի անձի պատիվը, արժանապատվությունը և գործարար համբավը, որպիսի փաստը ապացուցելու դատավարական բեռը կրում է հայցվորը: Արտահայտություն կատարողն ի սկզբանե պետք է հետապնդի անձի պատիվը, արժանապատվությունը կամ գործարար համբավն արատավորելու նպատակ, այսինքն` պետք է իր կատարած արտահայտությամբ անձի հեղինակությունը նսեմացնելու և նրան նվաստացնելու դիտավորություն ունենա: Մասնավորապես` նման նպատակի առկայության մասին կարող է վկայել այնպիսի իրավիճակը, երբ անձը ողջամիտ բոլոր հնարավոր միջոցները չի ձեռնարկել տեղեկատվության` իրականությանը համապատասխանելու հանգամանքը ճշտելու համար կամ էլ գիտեր կամ ակնհայտորեն պետք է իմանար տեղեկատվության` ստույգ փաստերի վրա հիմնված չլինելու մասին: Այս փաստի ապացուցման բեռը նույնպես կրում է հայցվորը:Արտահայտությունը պետք է կատարված լինի հրապարակային ձևով, որպիսի փաստի ապացուցման դատավարական բեռը դարձյալ կրում է հայցվորը: Հրապարակային կարող են համարվել առնվազն մեկ երրորդ անձի ներկայությամբ կատարված արտահայտությունները և ներկայացված փաստերը: Վերջիններս երրորդ անձի ներկայությամբ կատարված են համարվում նաև այն դեպքում, երբ երրորդ անձը ևս կատարում է արտահայտություններ և ներկայացնում փաստեր, որոնք բովանդակային առումով կապված են վիրավորողի արած արտահայտությունների կամ ներկայացրած փաստերի հետ (օրինակ` երկու և ավելի անձանց կողմից վիրավորելը): Նման դեպքերում առկա է վնասի համատեղ պատճառում:
Վերոգրյալ իրավանորմի կիրառության վերաբերյալ ՀՀ Վճռաբեկ Դատարանն արձանագրել է, որ արատավորող կարող են լինել այնպիսի տվյալները, որոնք բովանդակում են ֆիզիկական կամ իրավաբանական անձի կողմից գործող օրենսդրության պահանջների խախտման, անարդարացի վարքագծի դրսևորման, անձնական, հասարակական կամ քաղաքական կյանքում էթիկայի պահանջներին հակասող վարքագծի դրսևորման, տնտեսական կամ ձեռնարկատիրական գործունեության ժամանակ անբարեխղճության, գործարար շրջանառության սովորույթների խախտման և այլ տեղեկություններ, որոնք չեն հիմնավորվում վերաբերելի և թույլատրելի ապացույցներով (իրական չեն), նվաստացնում, նսեմացնում են անձի պատիվը, արժանապատվությունը կամ գործարար համբավը:
Անդրադառնալով կոնկրետ արտահայտության` զրպարտություն գնահատելու չափանիշներին` Վճռաբեկ դատարանն արձանագրել է, որ`
1. անձի վերաբերյալ պետք է ներկայացված լինեն փաստացի տվյալներ, այսինքն` ներկայացվածն իր մեջ պետք է պարունակի կոնկրետ, հստակ տեղեկություններ որոշակի գործողության կամ անգործության վերաբերյալ, այն չպետք է լինի վերացական,
2. անձի վերաբերյալ փաստացի տվյալները պետք է ներկայացված լինեն հրապարակային,
3. ներկայացված փաստացի տվյալները պետք է չհամապատասխանեն իրականությանը, այսինքն` պետք է լինեն սուտ, անհիմն, ոչ հավաստի,
4. ներկայացված փաստացի տվյալներն իրականում պետք է արատավորեն անձի պատիվը, արժանապատվությունը կամ գործարար համբավը /տես՝ հա. 2293/02/10 քաղաքացիական գործով 27.04.2012 թվականին կայացրած ՀՀ Վճռաբեկ դատարանի որոշումը/:
Այսպես, 12.08.2018 թվականին Ջերմուկ քաղաքի ըմպելասրահում և ֆեյսբուքյան անձնական էջով ուղիղ հեռարձակված Թեհմինե Ենոքյանի հրապարակային ելույթի ժամանակ տեղ են գտել այնպիսի արտահայտություններ, որոնք արատավորում են ընկերության գործարար համբավը, մասնավորապես՝ Պատասխանողը ելույթի մեջ բազմիցս շեշտել է, որ Ընկերությունը «հանցագործ» է, որ թույլ չեն տալիս Ընկերությունը շարունակի իր «հանցագործությունները»: ՀՀ քրեական օրենսգրքի 18 հոդվածով սահմանվում է հանցագործության հասկացությունը, այն է՝ հանցագործություն է համարվում մեղավորությամբ կատարված՝ հանրության համար վտանգավոր այն արարքը, որը նախատեսված է սույն օրենսգրքով: Թեև իրավաբանական անձը չի կարող հանդիսանալ հանցագործության սուբյեկտ, այնուհանդերձ «հանցագործություն» բառի բառարանային նշանակության համաձայն այն նաև նշանակում է անթույլատրելի, դատապարտելի արարք՝ վարքագիծ /տես՝ Արդի հայերենի բացատրական բառարան, Էդուարդ Աղայան, հատոր 1, էջ 822, «Հայաստան» Հրատարակչություն, Երեւան 1976 թվական/: Այսինքն՝ նշված արտահայտությունը հանրության կողմից կարող է ընկալվել այն իմաստով, որ Ընկերությունը դրսևում է անբարեխիղճ վարքագիծ, իր գործունեությունը ծավալում է ՀՀ օրենսդրության նորմերի և պահանջների կոպիտ խախտմամբ: Պատասխանողը, թույլ տալով նման արտահայտությունները, ի սկզբանե հետապնդել է Ընկերության գործարար համբավն արատավորելու նպատակ, ինչը հաստատվում է ոչ միայն այն փաստով, որ Պատասխանողն ողջամիտ բոլոր հնարավոր միջոցները չի ձեռնարկել տեղեկատվության` իրականությանը համապատասխանելու հանգամանքը ճշտելու համար, չի հիմնավորել որևէ ստույգ փաստի վրա, չի ներկայացրել այդ ստույգ փաստերը հանրությանը, այլև կոչ է արել, որպեսզի հետևեն ֆեյսբուքյան էջերին, միանան ցուցարարներին, որոնց անօրինական գործունեության հետևանքով խափանվել է Ընկերության բնականոն գործունեությունը:
Նշված արտահայտությունները կատարվել են հրապարակային, մասնավորապես Պատասխանողը ելույթ է ունեցել Ջերմուկ քաղաքի ընպելասրահում, որտեղ հավաքված են եղել բազմաթիվ անձինք, բացի այդ վերջինիս ելույթն ուղիղ հեռարձակվել է Պատասխանողի ֆեյսբուքյան էջի միջոցով: Պետք է Նշել, որ սույն քաղաքացիական գործով պատասխանող Թեհմինե Ենոքյանն ունի բազմաթիվ հետևորդներ, որոնց թիվն անցնում է 3500-ը, նշված ուղիղ միացումը դիտվել է ավելի քան 3600 անգամ:
Պատասխանողը նաև նույն ելույթի ժամանակ՝ հրապարակայնորեն, ֆեյսբուքյան անձնական էջի միջոցով ուղիղ հեռարձակմամբ, Ընկերության վերաբերյալ ներկայացրել է փաստացի տվյալներ, որոնք նույնպես արատավորում են Ընկերության գործարար համբավը, մասնավորապես՝ կեղծ տեղեկատվություն տարածելը, միջպետական և միջհամայնքային թշնամանք հրահրելու փորձեր կատարելը չեն համապատասխանում իրականությանը: Պատասխանողը այս անգամ ևս որևէ միջոց չի ձեռնարկել իր կողմից հնչեցրած փաստացի տվյալների իսկությունը ստուգելու հարցում, Ընկերության գործարար պատիվր արատավորելու նպատակ է ունեցել, կոչ է արել հետևել շարժման ֆեյսբուքյան էջին, միանալ ցուցարարներին:
Վերը նշված փաստացի տվյալները և գործարար համբավն արատավորող արտահայտությունները իրականում արատավորում են Ընկերության գործարար համբավը, քանի որ Ընկերության բաժնետերը հանդիսանում է հաշվետու-թողարկող /Տորոնտոյի բորսայում գրանցված ընկերություն է/, Ընկերությունն իր գործունեությունը ծավալում է ՀՀ օրենսդրության նորմերի և պահանջների խստիվ պահպանմամբ, համագործակցում է բազմաթիվ տեղական և արտասահմանյան կազմակերպությունների հետ, ունի խոշոր արտասահմանյան ներդրողներ, վայելում է վերջիններիս վստահությունը: Իր հերթին վստահության ձևավորման և կորստի վրա ազդում են բազմաթիվ գործոններ, այդ թվում և քաղաքացիների հրապարակային հայտարարությունները Ընկերության գործունեության վերաբերյալ: Այսպես` տեղեկատվություն կեղծելը, թշնամանք հրահրելը հանդիսանում են անօրինական և ընդհուպ քրեորեն պատժելի արարքներ: Վերը նշված տեղեկություններ տարածելը չի կարող բացասաբար չանդրադառնալ Ընկերության գործարար համբավի վրա:
Վկայակոչել են ՀՀ քաղաքացիական օրենսգրքի 1087.1-րդ հոդվածի 7-րդ կետի 3-րդ ենթակետը , 1087.1 հոդվածի 8-րդ կետի 1-ին մասը , խնդրել են Թեհմինե Ենոքյանից հօգուտ «Լիդիան Արմենիա» փակ բաժնետիրական ընկերության բռնագանձել գործարար համբավն արատավորող արտահայտությունների համար 1.000.000 ՀՀ դրամ փոխհատուցման գումար, պարտավորեցնել Թեհմինե Ենոքյանին Ջերմուկ քաղաքի ըմպելասրահում՝ հրապարակային ելույթի և ֆեյսբուքյան անձնական էջով ուղիղ հեռարձակման միջոցով զրպարտություն համարվող տվյալները նույն վայրում՝ հրապարակային ելույթի և ֆեյսբուքյան անձնական էջով ուղիղ հեռարձակման միջոցով հերքել, ինչպես նաև լուծել դատական ծախսերի հարցը:
15․03․2021 թվականին ներկայացված հայցապահանջի փոփոխության /հստակեցման / վերաբերյալ միջնորդությամբ հայտնել են , որ Ներկայացված հայցադիմումն ուսումնասիրելիս հայտնաբերել են, որ հայցապահանջը ներկայացված է ոչ այնքան հստակ, մասնավորապես, ներկայացված չէ Հայցվորի կողմից պահանջվող հերքման տեքստը, թերի է ներկայացված փոխհատուցման գումարի վերաբերյալ պահանջը, ինչը կարող է տարընկալման առիթ հանդիսանալ, ուստի ղեկավարվելով ՀՀ քաղքացիական դատավարության օրենսգրքի 170-րդ հոդվածով միջնորդել են հայցապահանջը հստակեցնել՝ ընդունելով այն հետևյալ խմբագրությամբ՝ Պարտավորեցնել Պատասխանող՝ Թեհմինե Ենոքյանին 2018 թվականի օգոստոսի 12-ին Ջերմուկ քաղաքի ըմպելասրահում և ֆեյսբուքյան անձնական էջով ուղիղ հեռարձակված վերջինիս հրապարակային ելույթի ընթացքում հնչեցրած և զրպարտություն համարվող տվյալները, այն է՝ «Ողջույն….ողջունում եմ … և հատկապես էն բոլոր մարդկանց, ովքեր 51 օր շարունակ պահում են մեր Ամուլսարի պոստերը և թույլ չեն տալիս Լիդիանի նման հանցագործը շարունակի իր հանցագործությունները» և «Լիդիանը բազմաթիվ անգամ պրովոկացիաներ է արել, կեղծ տեղեկատվություն է տարածել, թշնամանք է փորձել հրահրել համայնքային, միջհամայնքային նաև միջպետական վեճեր է փորձել հրահրել, ինչպես Գնդեվազի, Ջերմուկի, Կեչուտի, այնպես էլ Գորայքի, Սարավանի և մի շարք այլ համայնքների միջև.. » հերքել։ Հերքումը հրապարակել պատասխանող Թեհմինե Ենոքյանի ֆեյսբուքյան էջում, ինչպես նաև առնվազն 1000 տպաքանակ և ՀՀ ողջ տարածքում սպառում ունեցող որևէ տպագիր թերթում՝ վճիռն օրինական ուժի մեջ մտնելուց հետո մեկշաբաթյա ժամկետում «Հերքում» խորագրի ներքո՝ հետևյալ բովանդակությամբ՝ «Թեհմինե Ենոքյանի կողմից Ջերմուկ քաղաքի ըմպելասրահում և ֆեյսբուքյան անձնական էջով ուղիղ հեռարձակված 12.08.2018 թվականին հնչեցրած զրպարտություն համարվող այն տվյալները, որոնք վերաբերում են «Լիդիան Արմենիա» ՓԲ ընկերության կողմից հանցագործությունները շարունակելուն, պրովոկացիաներ անելուն, կեղծ տեղեկատվություն տարածելուն, ինչպես Գնդեվազի, Ջերմուկի, Կեչուտի, այնպես էլ՝ Գորայքի, Սարավանի և մի շարք այլ համայնքների միջև համայնքային և միջհամայնքային թշնամանք հրահել փորձելուն, միջպետական վեճեր հրահրել փորձելուն, չեն համապատասխանում իրականությանը:
1. Պատասխանող Թեհմինե Ենոքյանից հօգուտ Հայցվոր՝ «Լիդիան Արմենիա» ՓԲ ընկերության բռնագանձել ընդհանուրը 1.000.000,0 (մեկ միլիոն) ՀՀ դրամ գումար՝ որպես 2018 թվականի օգոստոսի 12-ին Ջերմուկ քաղաքի ըմպելասրահում և ֆեյսբուքյան անձնական էջով ուղիղ հեռարձակված Պատասխանողի կողմից «Ողջույն….ողջունում եմ … և հատկապես էն բոլոր մարդկանց, ովքեր 51 օր շարունակ պահում են մեր Ամուլսարի պոստերը և թույլ չեն տալիս Լիդիանի նման հանցագործը շարունակի իր հանցագործությունները» և «Լիդիանը բազմաթիվ անգամ պրովոկացիաներ է արել, կեղծ տեղեկատվություն է տարածել, թշնամանք է փորձել հրահրել համայնքային, միջհամայնքային նաև միջպետական վեճեր է փորձել հրահրել, ինչպես Գնդեվազի, Ջերմուկի, Կեչուտի, այնպես էլ Գորայքի, Սարավանի և մի շարք այլ համայնքների միջև..» ելույում տեղ գտած «հանցագործ» բառով (վիրավորանք) և «Լիդիան Արմենիա» ՓԲ ընկերության կողմից հանցագործությունները շարունակելուն, պրովոկացիաներ անելուն, կեղծ տեղեկատվություն տարածելուն, ինչպես Գնդեվազի, Ջերմուկի, Կեչուտի, այնպես էլ՝ Գորայքի, Սարավանի և մի շարք այլ համայնքների միջև համայնքային և միջհամայնքային թշնամանք հրահել փորձելուն, միջպետական վեճեր հրահրել փորձելուն վերաբերող արտահայտություններով (զրպարտություն) «Լիդիան Արմենիա» ՓԲ ընկերության գործարար համբավին պատճառված վնասի փոխհատուցման գումար:
2. Պատասխանող Թեհմինե Ենոքյանից հօգուտ «Լիդիան Արմենիա» ՓԲ ընկերության բռնագանձել նախապես վճարված պետական տուրքի գումարը, ինչպես նաև փաստաբանի խելամիտ վարձատրության գումար 300000 դրամ։
Անդրադառնալով պատասխանողի կողմից ներկայացված առարկություններին , հայտնել են , որ պատասխանողի կողմից չի ներկայացվել ելույթի ընթացքում հնչեցված արտահայտությունները վիրավորանք և զրպարտություն համարելը բացառող որևէ թույլատրելի և կամ /վերաբերելի փաստարկ և կամ ապացույց , ուստի և խնդրել են հայցապահանջն ամբողջությամբ բավարարել։
Պատասխանողի դիրքորոշումը ․
Պատասխանողի ներկայացուցիչ Ն․ Հակոբյանը առարկել է հայցին և հայցի հստակեցմանը , հայտնել է, որ ինչպես երևում է հայցադիմումի շարադրանքից, Հայցվորը առանձնացրել է հետևյալ մտքերը և արտահայտությունները, «Հանցագործ» տերմինը որպես վիրավորանք և «տարիների ընթացքում «Լիդիան Արմենիա» ՓԲԸ֊ն բազմաթիվ անգամ պրովոկացիաներ է տարածել, համայնքային միջհամայնքային վեճեր է փորձել հրահրել ինչպես Գնդեվազի, Ջերմուկ, Կեչուտի, այնպես էլ Գորայքի, Սարավանի և մի շարք այլ համայնքների միջև» որպես զրպարտություն: Ամբողջությամբ աոարկելով ներկայացված հայցի հիմքերի և պահանջի դեմ գտել է, որ Պատասխանողը որպես բնապահպան և Գնդևազ համայնքի բնակիչ իրացրել է իր արտահայտվելու ազատության իրավունքը և մատնացույց է արել որոշ խնդիրների, որոնք օբյեկտիվորեն վտանգ են ներկայացնում հասարակության համար:
Վկայակոչել է ՀՀ քաղաքացիական օրենսգրքի 1087.1-րդ հոդվածի 3-րդ մասը , 5-րդ մասը ։
Նշել է , որ Հայցվորը հայցադիմումում որպես Պատասխանողի գործարար համբավն արատավորող տվյալներ է նշել հետևյալ մտքերը. «Ընկերությունը հանցագործ է», որ թույլ չեն տալիս ընկերությունը շարունակի իր «հանցագործությունները»: «հանցագործ», «հանցագործություն» տերմինները, որոնք նշվել են որպես հայցվորի գործարար համբավին պատճառված վնաս, որպես բնապահպանական ոլորտում պաշտպանության երկարաժամկետ գործողություններ իրականացրած անձի գնահատականներն են, կարծիքը գործընթացի և կազմակերպության գործունեության մասին:
1. Բացի այդ, «հանցագործ» և «հանցագործություն» տերմինները, ՀՀ քաղաքացիական օրենսգրքի և ՀՀ վճռաբեկ դատարանի նախադեպային որոշումների իմաստով գործողություններ չեն համարվում, քանի որ չեն մատնանշում Պատասխանողի կողմից կատարված որևէ կոնկրետ գործողություն, որը չի համապատասխանում իրականությանը, իսկ ինչ վերաբերում է «տարիների ընթացքում «Լիդիան Արմենիա» ՓԲԸ-ն բազմաթիվ անգամ պրովոկացիաներ է տարածել, համայնքային միջհամայնքային վեճեր է փորձել հրահրել ինչպես Գևղեվագի, Ջերմուկ, Կեչուտի, այնպես էլ Գորայքի, Սարավանի և մի շարք այլ համայնքների միջև» արտահայտություններին, հարկ է նշել, որ պրովոկացիաներ տարածելը, համայնքային վեճեր հրահրելը ըստ էության ընդհանրացված մտքեր են, ոչ ՀՀ քրեական օրենսգրքով հետապնդելի արարաքներ են և ոչ էլ նախատեսված են ՀՀ վարչական իրավախախտումների վերաբերյալ օրենսգրքում որպես վարչական իրավախախտումներ, ուստի որևէ կոնկրետ հանցանքի և զանցանքի մասին այս արտահայտություններում չի խոսվում: Ինչ վերաբերում է Պատասխանողի կողմից Հայցվորի հասցեին տրված գնահատականի խստությանը, նշենք, որ Մարդու իրավունքների Եվրոպական դատարանը, սույն գործի փաստական հանգամանքների հետ համանման մեկ այլ գործի շրջանակներում վերահաստատելով, որ խոսքի ազատությունը ժողո՛վրդավարության էական հիմնաքարն է, և այն ներառում է ոչ միայն այնպիսի տեղեկություններ կամ մտքեր, որոնք բարեհաճորեն են ընդունվում կամ որակվում են ոչ վիրավորական, այլ նաև այնպիսի տեղեկություններ կամ մտքեր, որոնք վիրավորում, ցնցում և անհանգստություն են պատճառում (տես Thorgeir Thorgeirson v. Iceland, գործ N 13778/88, 25 հունիսի, 1992, կետ 63): Դատարանը եզրահանգել է, որ այն դեպքում, երբ տեղեկություններ են հրապարակվել ոստիկանության անօրինական գործողությունների և դաժան վերաբերմունքի մասին, որոնք թեև ենթադրյալ հանցագործության մեջ մեղադրանք են ներկայացրել, և ամբողջությամբ չեն հաստատվել, այնուամենայնիվ, հաշվի առնելով, թե ինչ նպատակ է հետապնդել այդ տեղեկատվության հրապարակումը, նույնիսկ նման խիստ հայտարարությունները պաշտպանված են խոսքի ազատության իրավունքի ներքո (տես Thorgeir Thorgeirson v. Iceland, զործ N 13778/88, 25 հունիսի, 1992, կետ 67):
Այս առումով ակնհայտ է, որ Պատասխանողի խոսքը ոչ թե փաստերի շարադրանք է ուղղված Հայցվորի գործարար համբավի արատավորմանը, այլ կարծիք և մտահոգություն, որը կատարվել է նպատակ ունենալով հրավիրել հանրության և ղեկավար մարմինների ուշադրությունը էկոլոգիական լուրջ խնդիրների շուրջ: Ակնհայտ է, որ նշված մտահոգությունն առարկայազուրկ չէ, հիմնված է եղել որոշակի փաստական հանգամանքների վրա, որոնք հրապարակվել են ավելի վաղ և դրանք հասարակությանն ավելի տեսանելի դարձնելու, պետության ուշադրությունը կոնկրետ էկոլոգիական խնդիրների վրա հրավիրելու նպատակով էլ Պատասխանողը քննադատել է Հայցվորի գործունեությունը: Կոնկրետ այս դեպքում խոսքը գնում է հանքարդյունաբերող ընկերության մասին: Այս առումով միայն google.com /գուգլ/ որոնողական համակարգը մի քանի վայրկյանում բերում է մի շարք աղբյուրներ, թե ինչ վնաս կարող է տալ հանքարդյունաբերությունը հանրության առողջությանը: Նշել է , որ կարևոր է առողջ քննադատությունը, հասարակության տեղեկացված լինելու իրավունքի ապահովումը և միաժամանակ հանրային քննարկումներ ծնելուն ուղղված գործողությունները:
Բացի այդ, բարձրացված մտահոգությունը նաև հասարակական լայն հետաքրքրության և տարբեր քննարկումների առարկա է հանդիսացել, ինչը ևս վկայում է, որ Պատասխանողի ներկայացրածը փաստական հիմքից զուրկ չէ: Սույն գործով խիստ կարևոր է հաշվի աոնել և պատշաճ կերպով գնահատել այն համատեքստը, որի շրջանակներում Պատասխանողը դիմել է հանրային քննադատության մեթոդին և այն նպատակը, որը Պատասխանողը ներկայացնում է այն բարձրաձայնելու համար, Մասնավորապես, Հայցվորի կողմից վկայակոչված տեսագրության համատեքստը, որում կատարվել են ենթադրաբար զրպարտող և վիրավորող արտահայտությունները, ցույց է տալիս, որ ՀՀ տարբեր համայնքների բնակիչները, Գնդևազցիները, Կեչուտցիները, Ջերմուկի բնակիչները համերաշխության երթեր են իրականացրել ի նշան Ամուլսարի պաշտպանության:
Պատասխանողը ելույթի ընթացքում նշում է, որ «Լիդիան Արմենիա» ՓԲԸ-ին 2006թ.֊ից թույլատրվել է ՀՀ -ում հանք շահագործել, սակայն բազմաթիվ անգամ եղել են բողոք֊ նամակներ, եղել են բազմաթիվ նամակներ Լիդիան Արմենիաին սպասարկող բանկերին, Օմբուդսմենին, եղել են դատական գործեր, որոնք մինչև հիմա շարունակվում են։
Թեհմինե Ենոքյանն իր ելույթի մեջ նաև նշում է, որ վնասվել են տարածքի խմելու ջրերը, փոշու աոկայությունը, այն բոլոր ռիսկերը, որոնց պարունակած ռիսկերի մասին նշվում են միջազգային փաստաթղթերում, մասնավորապես Պատասխանողն իր խոսքում նաև նշել է, որ տարածքում են գտնվում երկու ջրամբարներ Սպանդարյան և Կեչուտի, երեք գետ Արփա, Որոտան և Դարբ, որը ստրատեգիական կարևոր ջրաբանական, երկրաբանական և հիդրոբանական կենտրոն է, այստեղից են սկիզբ առնում Հայաստանի քաղցրահամ ջրերի և ոռոգման ջրերի ամենակարևոր պաշարները: Նշել է նաև, որ Վայոց Ձորը հանդիսանում է գինու արտադրության ամենակարևոր օղակներից մեկը և հայտնի է ամբողջ աշխարհում Արենիի հազվագյուտ գինու տեսակներով Նշել է նաև, որ Ջերմուկ համայնքը Կառավարության կողմից ազդակիր համայնք չի ճանաչվել և Ջերմուկ համայնքի բնակիչների ձայնը ըստ էության լսելի չի դարձել հանքարդյունաբերության հարցում որոշումներ կայացնելիս:
Բերելով մի շարք հիմանվորումներ դատարնին խնդրել է Պատասխանողի ներկայացրած կարծիքը գնահատել Մարդու իրավունքների Եվրոպական դատարանի կողմից խոսքի ազատության պաշտպանության ստանդարտներին համապատասխան հիմնվելով այն համատեքստի և փաստերի վրա, որոնրց շրջանակներում ներկայացվել են արտահայտությունները:
4.Գործի լուծման համար էական նշանակություն ունեցող փաստերը.
12․08․2018թ․ Ջերմուկ քաղաքի ըմպելասրահում և ֆեյսբուքյան անձնական էջով ուղիղ հեռարձակված Թեհմինե Ենոքյանի հրապարակային ելույթի ամբողջական տեսանյութը։
6.Դատարանի իրավական վերլուծությունը, պատճառաբանությունները և եզրահանգումը.
Քննության առնելով հայցը, բազմակողմանի և օբյեկտիվ հետազոտելով գործով ներկայացված ապացույցներն ու գնահատելով դրանք, համադրելով գործի փաստերը կիրառելի իրավական նորմերի հետ դատարանը հանգեց հետևյալին.
ՀՀ քաղաքացիական օրենսգրքի 1087.1-րդ հոդվածի 1-ին կետի համաձայն՝ անձը, որի պատիվը, արժանապատվությունը կամ գործարար համբավը արատավորել են վիրավորանքի կամ զրպարտության միջոցով, կարող է դիմել դատարան` վիրավորանք հասցրած կամ զրպարտություն կատարած անձի դեմ:
Նույն հոդվածի 2-րդ կետի համաձայն՝ նույն օրենսգրքի իմաստով` վիրավորանքը խոսքի, պատկերի, ձայնի, նշանի կամ այլ միջոցով պատիվը, արժանապատվությունը կամ գործարար համբավը արատավորելու նպատակով կատարված հրապարակային արտահայտությունն է:
Դատարանը արձանագրում է , որ Պատասխանողը մասնագիտությամբ բնապահպան է և ոչ թե իրավաբան, ուստի կարող էր և չհասկանալ արտահայտած բառի իրական նշանակությունը։
Վճռաբեկ Դատարանն իր 21․07․2021թ. թիվ ԵԴ/7480/02/18 որոշմամբ արձանագրել է, որ՝ կարևորում է, որ կոնկրետ արտահայտության` զրպարտություն գնահատելու չափանիշների առկայությունը որոշելիս պետք է գնահատել դրանց առկայությունը հենց արտահայտության հրապարակման ժամանակ: Այլ կերպ ասած՝ պետք է պարզել, թե արդյոք արտահայտությունն անելու ժամանակ այդ արտահայտությունը պարունակել է անձի որոշակի գործողության կամ անգործության վերաբերյալ կոնկրետ, հստակ տեղեկություններ, արդյոք այդ փաստացի տվյալները ներկայացվել են հրապարակային, արդյոք դրանք համապատասխանել են իրականությանը և արդյոք դրանք իրականում արատավորել են անձի պատիվը, արժանապատվությունը կամ գործարար համբավը: Բացի այդ, անհրաժեշտ է հստակ տարանջատել փաստական հիմք ունեցող գնահատողական դատողությունները զրպարտող բնույթի փաստական տվյալներից՝ հիմք ընդունելով սույն որոշմամբ հայտնած իրավական դիրքորոշումները:
Սույն գործով ներկայացված տեսաձայնագրության ուսումնասիրությունից պարզ է դառնում, որ հաղորդումն ունեցել է հստակ ուղղվածություն՝ հանրությանը տեղեկացնել բուսաբուժություն, հեքիմության բացասական և անդառնալի հետևանքների մասին: Հաղորդմանը ներկա հյուրերը ներկայացրել են տարբեր տեղեկություններ բուսաբուժության վերաբերյալ: Հասմիկ Աբովյանը որևէ կոնկրետ տվյալ չի ներկայացրել Ստեփան Բաղդասարյանի գործողությունների վերաբերյալ, ավելին՝ Հասմիկ Աբովյանը հաղորդման ընթացքում է տեղեկացել Ստեփան Բաղդասարյանի կողմից ընտրված բուժման մեթոդների, բժշկական կրթություն և բժշկական գործունեություն իրականացնելու լիցենզիա չունենալու մասին: Ամբողջ հաղորդման ընթացքում Հասմիկ Աբովյանը՝ որպես որակավորված բժիշկ, փորձել է բացատրել գիտական բժշկության և ավանդական բժշկության տարբերությունները, այդ թվում՝ նկարագրել է ծանր աստիճանի շաքարային դիաբետի բուժման գիտական մեթոդի էությունը: Ավելին, տեսաձայնագրության ուսումնասիրությունից հստակ երևում է Հասմիկ Աբովյանի էմոցիոնալ արձագանքը Ստեփան Բաղդասարյանի կողմից ընտրված բուժման մեթոդների, ոչ գիտական մեթոդներով բուժման անդառնալի հետևանքների կապակցությամբ (հատկապես այն ժամանակ, երբ տեղեկանում է «ձկներով բուժման» մասին):
Այս ամենը Վճռաբեկ դատարանի մոտ ձևավորում է համոզմունք այն մասին, որ Հասմիկ Աբովյանը, ցանկանալով հանրությանը բացատրել ոչ գիտական մեթոդներով բուժման հնարավոր անդառնալի հետևանքների մասին, նպատակ չի ունեցել արատավորել Ստեփան Բաղդասարյանի համբավը, այլ իր բացասական գնահատականը, քննադատությունը, հետևաբար՝ գնահատողական դատողությունն է արտահայտել Ստեփան Բաղդասարյանի վարքագծին՝ ունենալով բավարար փաստական հիմք:
Ընդ որում, Վճռաբեկ դատարանը կարևորում է, որ Հասմիկ Աբովյանը՝ լինելով բժիշկ և չհանդիսանալով իրավաբան, պարտավոր չէր գիտակցել հնչեցված արտահայտության իրավական բովանդակությունը: Ավելին, Վճռաբեկ դատարանն ընդգծում է, որ հաղորդման ընթացքում Հասմիկ Աբովյանի հնչեցրած արտահայտությանը նախորդել են քրեական գործի վերաբերյալ Սուրեն Նիկողոսյանի և Տաթև Սարգսյանի ներկայացրած տվյալները, այդ թվում՝ այն, որ քրեական գործը կարճվել է քրեական պատասխանատվության ենթարկելու վաղեմության ժամկետն անցնելու հիմքով: Ուստի Վճռաբեկ դատարանի գնահատմամբ Հասմիկ Աբովյանի հնչեցրած «հանցագործ» արտահայտությունը փաստական հիմք ունեցող գնահատողական դատողություն է Ստեփան Բաղդասարյանի վարքագծին: Նման հետևության համար Վճռաբեկ դատարանը հիմք է ընդունում ինչպես իր, այնպես էլ Եվրոպական դատարանի հայտնած իրավական դիրքորոշումները՝ մասնավորապես այն, որ տուժողը չի կարող հավակնել ամբողջ ծավալով պաշտպանվել Կոնվենցիայի 8-րդ հոդվածով, եթե իր հասցեին հնչեցված արտահայտություններն իր՝ միջին վիճակագրական քաղաքացու տեսանկյունից բացասական գործողությունների հետևանք են, իսկ հրապարակված տեղեկությունները հանրային լայն շրջանակների համար հետաքրքություն են ներկայացնում:
Այսպիսով, Վճռաբեկ դատարանը, խիստ կարևորելով ՀՀ Սահմանադրության 3-րդ հոդվածով երաշխավորված մարդու բարձրագույն արժեք լինելը և մարդու անօտարելի արժանապատվությունն իր իրավունքների և ազատությունների անքակտելի հիմք լինելը, այդուհանդերձ գտնում է, որ կարծիքի արտահայտման ազատությունը չպետք է ենթարկվի այնպիսի սահմանափակումների, որոնք հանգեցնեն այդ իրավունքի փաստացի անիրացվելիության: Սույն գործով Հասմիկ Աբովյանը, ով մասնագիտությամբ բժիշկ է, ոչ իրավաբան և պարտավոր չէր իրապես պատկերացնել արված արտահայտության իրավական բովանդակությունը, ոչ թե հնչեցված արտահայտությամբ նպատակ է ունեցել խախտել անմեղության կանխավարկածի սկզբունքը և արատավորել Ստեփան Բաղդասարյանի պատիվն ու արժանապատվությունը, այլ ունենալով բավարար փաստական հիմք՝ ներկայացրել է իր բացասական կարծիքը (քննադատությունը) Ստեփան Բաղդասարյանի արարքին:
Նկատի ունենալով մի կողմից անձի պատվի և արժանապատվության պահպանման անհրաժեշտությունը և մյուս կողմից կարծիքի արտահայտման ազատության իրական երաշխիքները՝ Վճռաբեկ դատարանը գտնում է, որ սույն գործով Վերաքննիչ դատարանի կողմից չի ապահովվել արդարացի հավասարակշռություն երկու հիմնարար իրավունքների միջև, և Հասմիկ Աբովյանի կարծիքի արտահայտման ազատությունն անհարկի սահմանափակվել է: Նախ՝ Վերաքննիչ դատարանն անտեսել է, որ «հանցագործ» արտահայտությունն ինքնին չի հաղթահարում վերացական չլինելու արգելքը, և երկրորդ՝ արված արտահայտությունը հաղորդման շրջանակներում նպատակ չի ունեցել արատավորել Ստեփան Բաղդասարյանի պատիվն ու արժանապատվությունը, այլ պարզապես եղել է Հասմիկ Աբովյանի գնահատողական դատողությունը մինչև այդ իր լսած տեղեկություններին՝ Ստեփան Բաղդասարյանի վարքագծի վերաբերյալ:
Հաշվի առնելով վերոգրյալը , դատարանը գտավ որ Պատասխանող՝ Թեհմինե Ենոքյանին պարտավորեցնելու ՝ 2018 թվականի օգոստոսի 12-ին Ջերմուկ քաղաքի ըմպելասրահում և ֆեյսբուքյան անձնական էջով ուղիղ հեռարձակված վերջինիս հրապարակային ելույթի ընթացքում հնչեցրած վիրավորանք համարվող տվյալները, այն է՝ «Ողջույն….ողջունում եմ … և հատկապես էն բոլոր մարդկանց, ովքեր 51 օր շարունակ պահում են մեր Ամուլսարի պոստերը և թույլ չեն տալիս Լիդիանի նման հանցագործը շարունակի իր հանցագործությունները» հերքելու պահանջի մասին հայցը ենթակա է մերժման։
Քննության առնելով զրպատչական արտահայտությունների մասով պահանջը ` դատարանը հանգեց հետևյալին.
ՀՀ քաղաքացիական օրենսգրքի 1087.1 հոդածի 3-րդ մասի համաձայն՝ սույն օրենսգրքի իմաստով` զրպարտությունը անձի վերաբերյալ այնպիսի փաստացի տվյալներ (statement օf fact) հրապարակային ներկայացնելն է, որոնք չեն համապատասխանում իրականությանը և արատավորում են նրա պատիվը, արժանապատվությունը կամ գործարար համբավը:
ՀՀ վճռաբեկ դատարանը իր վերոբերյալ որոշմամբ անդրադարձել է կոնկրետ արտահայտության՝ որպես զրպարտությոն որակման չափանիշներին.
1. անձի վերաբերյալ պետք է ներկայացված լինեն փաստացի տվյալներ, այսինքն` ներկայացվածն իր մեջ պետք է պարունակի կոնկրետ, հստակ տեղեկություններ որոշակի գործողության կամ անգործության վերաբերյալ, այն չպետք է լինի վերացական,
2. անձի վերաբերյալ փաստացի տվյալները պետք է ներկայացված լինեն հրապարակային,
3. ներկայացված փաստացի տվյալները պետք է չհամապատասխանեն իրականությանը, այսինքն` պետք է լինեն սուտ, անհիմն, ոչ հավաստի,
4. ներկայացված փաստացի տվյալներն իրականում պետք է արատավորեն անձի պատիվը, արժանապատվությունը կամ գործարար համբավը:
Վերոգրյալ բավականին բազմադրվագ զրպարտչական արտահայտություններից կարելի է ընդհանրացնելով նշել, որ ընդհանուր առմամբ զրպարտչական են նշված արտահայտություններում տեղ գտած հետևյալ մտքերը.
«Լիդիանը բազմաթիվ անգամ պրովոկացիաներ է արել, կեղծ տեղեկատվություն է տարածել, թշնամանք է փորձել հրահրել համայնքային, միջհամայնքային նաև միջպետական վեճեր է փորձել հրահրել, ինչպես Գնդեվազի, Ջերմուկի, Կեչուտի, այնպես էլ Գորայքի, Սարավանի և մի շարք այլ համայնքների միջև.. »։
ՀՀ վճռաբեկ դատարանը թիվ ԵԿԴ/2293/02/12 գործով արտահայտել է դիրքորոշում առ այն, որ հրապարակային արտահայտությունը կամ հրապարակային ներկայացումը կարող է դրսևորվել ... համացանցի միջոցով տարածմամբ, ինչպես նաև հեռահաղորդակցության այլ միջոցների օգտագործմամբ, հրապարակային ելույթներով, կամ որևէ այլ կերպ թեկուզ մեկ երրորդ անձի դրանց հաղորդակից դարձնելով (տես ՀՀ վճռաբեկ դատարանի վերոբերյալ որոշումը):
Տվյալ պարագայում արտահայտությունը կատարված է 12.08.2018 թվականին Ջերմուկ քաղաքի ըմպելասրահում և ֆեյսբուքյան անձնական էջով ուղիղ հեռարձակված Թեհմինե Ենոքյանի հրապարակային ելույթի ժամանակ, որտեղ եղել են շատ մարդիկ և ֆեյսբուքյան անձնական էջով ուղիղ հեռարձակված Թեհմինե Ենոքյանի հրապարակային ելույթը ևս կարող էին դիտել բազմաթիվ մարդիկ :
Նման պայմաններում համադրելով վերոբերյալ փաստը ՀՀ վճռաբեկ դատարանի դիրքորոշման հետ՝ անկհայտ է դառնում, որ վերոբերյալ բոլոր արտահայտությունները կատարվել են հրապարակային կերպով:
ՀՀ քաղաքացիական օրենսգրքի 1087.1 հոդվածի 4-րդ հոդվածի համաձայն՝ զրպարտության վերաբերյալ գործերով անհրաժեշտ փաստական հանգամանքների առկայության կամ բացակայության ապացուցման պարտականությունը կրում է պատասխանողը: Այն փոխանցվում է հայցվորին, եթե ապացուցման պարտականությունը պատասխանողից պահանջում է ոչ ողջամիտ գործողություններ կամ ջանքեր, մինչդեռ հայցվորը տիրապետում է անհրաժեշտ ապացույցներին:
Համադրելով վերոնշյալ դրույթը նույն հոդվածի 3-րդ կետում ամրագրված «զրպարտությունը անձի վերաբերյալ այնպիսի փաստացի տվյալներ (statemeոt օf fact) հրապարակային ներկայացնելն է, որոնք չեն համապատասխանում իրականությանը» դրույթի հետ` Վճռաբեկ դատարանն անհրաժեշտ է համարում նշել հետևյալը. զրպարտության վերաբերյալ գործերի քննության ընթացքում գործում է այն կանխավարկածը, որ փաստերի` իրականությանը համապատասխանելու ապացուցման բեռը կրում է պատասխանողը: Այս ընդհանուր կանոնից բացառություն է հանդիսանում միայն այն դեպքը, երբ ապացուցման պարտականությունը պատասխանողից պահանջում է ոչ ողջամիտ գործողություններ կամ ջանքեր: Այս պարագայում ապացուցման պարտականությունը կրում է հայցվորը, սակայն միայն այն դեպքում, երբ պատասխանողը կհիմնավորի իրենից պահանջվող գործողությունների և ջանքերի ոչ ողջամիտ լինելը, ինչպես նաև այն հանգամանքը, որ հայցվորը տիրապետում է անհրաժեշտ ապացույցներին: Եթե նույնիսկ պատասխանողից պահանջվող գործողությունները կամ ջանքերը ոչ ողջամիտ են, սակայն անհրաժեշտ ապացույցներին հայցվորը չի տիրապետում, ապացուցման պարտականությունը կրում է պատասխանողը (տես ՀՀ վճռաբեկ դատարանի վերոբերյալ որոշումը):
ՀՀ վճռաբեկ դատարանը իր վերոբերյալ որոշմամբ արձանագրել է հետևյալը. «արատավորող կարող են լինել այնպիսի տվյալները, որոնք բովանդակում են ֆիզիկական կամ իրավաբանական անձի կողմից գործող օրենսդրության պահանջների խախտման, անարդարացի վարքագծի դրսևորման, անձնական, հասարակական կամ քաղաքական կյանքում էթիկայի պահանջներին հակասող վարքագծի դրսևորման, տնտեսական կամ ձեռնարկատիրական գործունեության ժամանակ անբարեխղճության, գործարար շրջանառության սովորույթների խախտման և այլ տեղեկություններ, որոնք չեն հիմնավորվում վերաբերելի և թույլատրելի ապացույցներով (իրական չեն), նվաստացնում, նսեմացնում են անձի պատիվը, արժանապատվությունը կամ գործարար համբավը» (տես թիվ ԵԿԴ/2293/02/12 գործով ՀՀ վճռաբեկ դատարանի որոշումը):
Հետևյալից բխում է, որ զրպարտչական են այն արտահայտությունները, որոնք սուտ տեղեկություն են պարունակում օրենսդրական նորմերի և բարոյական սկզբունքների խախտման, ինչպես նաև բարոյապես դատապարտելի արարքների մասին՝ հայցվորի նկատմամբ առաջացնելով բացասական վերաբերմունք (տես ՀՀ վերաքննիչ դատարանի հետևյալ որոշումները՝ ԵԿԴ/1325/02/12, ԵԱՔԴ/0642/02/12, ԵԿԴ/1696/02/11)
1. Դատարանը համդրելով գործում առկա փաստը , կիրառելի իրավական նորմերի հետ արձանագրում է, որ առկա են կոնկրետ արտահայտության որպես զրպարտություն գնահատման բոլոր չորս չափանիշները , ուստի պետք է պարտավորեցնել պատասխանող Թեհմինե Ենոքյանին 2018 թվականի օգոստոսի 12-ին Ջերմուկ քաղաքի ըմպելասրահում և ֆեյսբուքյան անձնական էջով ուղիղ հեռարձակված վերջինիս հրապարակային ելույթի ընթացքում հնչեցրած զրպարտություն համարվող տվյալները, այն է՝ «Լիդիանը բազմաթիվ անգամ պրովոկացիաներ է արել, կեղծ տեղեկատվություն է տարածել, թշնամանք է փորձել հրահրել համայնքային, միջհամայնքային նաև միջպետական վեճեր է փորձել հրահրել, ինչպես Գնդեվազի, Ջերմուկի, Կեչուտի, այնպես էլ Գորայքի, Սարավանի և մի շարք այլ համայնքների միջև.. » հերքել։ Հերքումը հրապարակել պատասխանող Թեհմինե Ենոքյանի ֆեյսբուքյան էջում, ինչպես նաև առնվազն 1000 տպաքանակ և ՀՀ ողջ տարածքում սպառում ունեցող որևէ տպագիր թերթում՝ վճիռն օրինական ուժի մեջ մտնելուց հետո մեկշաբաթյա ժամկետում «Հերքում» խորագրի ներքո՝ հետևյալ բովանդակությամբ՝ «Թեհմինե Ենոքյանի կողմից Ջերմուկ քաղաքի ըմպելասրահում և ֆեյսբուքյան անձնական էջով ուղիղ հեռարձակված 12.08.2018 թվականին հնչեցրած զրպարտություն համարվող այն տվյալները, որոնք վերաբերում են «Լիդիան Արմենիա» ՓԲ ընկերության կողմից պրովոկացիաներ անելուն, կեղծ տեղեկատվություն տարածելուն, ինչպես Գնդեվազի, Ջերմուկի, Կեչուտի, այնպես էլ՝ Գորայքի, Սարավանի և մի շարք այլ համայնքների միջև համայնքային և միջհամայնքային թշնամանք հրահել փորձելուն, միջպետական վեճեր հրահրել փորձելուն, չեն համապատասխանում իրականությանը:
Անդրադառնալով դատական ծախսերի բաշխմանը` Դատարանը հանգեց հետևյալին.
ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 101-րդ հոդվածի համաձայն՝ դատական ծախսերը կազմված են պետական տուրքից և գործի քննության հետ կապված այլ ծախսերից։
ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 105-րդ հոդվածի 1-ին մասի 4-րդ կետի համաձայն՝ գործի քննության հետ կապված այլ ծախսերն են` գործի քննության հետ կապված փաստաբանի խելամիտ վարձատրության գումարները:
Դատարանն արձանագրում է, որ սույն գործով դատական ծախսերը կազմված են պետական տուրքից և գործի քննության հետ կապված փաստաբանի խելամիտ վարձատրության գումարից:
ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 109-րդ հոդվածի 1-ին մասի համաձայն՝ դատական ծախսերը գործին մասնակցող անձանց միջև բաշխվում են բավարարված հայցապահանջների չափին համամասնորեն:
ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 107-րդ հոդվածի 4-րդ մասի համաձայն՝ փաստաբանի խելամիտ վարձատրության հետ կապված դատական ծախսերի փոխհատուցման չափը որոշելիս դատարանը հիմք է ընդունում ծախսերի ողջամիտ չափը, որը որոշվում է՝ ելնելով փաստաբանի կատարած աշխատանքի ծավալից, գործի բարդությունից, Հայաստանի Հանրապետության փաստաբանների պալատի խորհրդի կողմից սահմանված փաստաբանական գործունեության վճարների միջին գնացուցակից, ինչպես նաև դատական ակտով բռնագանձման ենթակա գումարի և պահանջվող փաստաբանական վճարի չափերի հարաբերակցությունից:
Հիմք ընդունելով նշվածը, ինչպես նաև հաշվի առնելով փաստաբանի կողմից սույն գործով կատարված փաստացի աշխատանքի ծավալը, գործի բարդությունը, վիճելի իրավահարաբերության բնույթը, գործի քննության տևողությունը, դատական նիստերի քանակը և վերջինիս կողմից նշանակված դատական նիստերին մասնակցությունը, ինչպես նաև ՀՀ փաստաբանների պալատի խորհրդի կողմից սահմանված փաստաբանական գործունեության վճարների միջին գնացուցակը, Դատարանը սույն գործով որպես փաստաբանի վարձատրության խելամիտ չափ է համարում 100,000 ՀՀ դրամը։
Տվյալ դեպքում հիմք ընդունելով այն հանգամանքը, որ հայցվորի կողմից սույն գործով գանձման ենթակա պետական տուրքի գումարը նախապես չի վճարվել, ինչպես նաև այն, որ հայցը ենթակա է բավարարման մասնակիորեն, Դատարանը գտնում է, որ պատասխանողից հօգուտ հայցվորի պետք է բռնագանձել պետական տուրքի գումարը՝ 12000 ՀՀ դրամի չափով, ինչպես նաև ՝ 100,000 ՀՀ դրամ՝ որպես փաստաբանի խելամիտ վարձատրության գումար։
Վերոգրյալի հիման վրա և ղեկավարվելով ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 179-րդ, 189-րդ, 191-րդ հոդվածի 1-ին մասով, 192-րդ հոդվածով և 198-րդ հոդվածի 1-ին մասով` Դատարանը

ՎՃՌԵՑ



Հայցը բավարարել մասնակիորեն․
Պարտավորեցնել պատասխանող Թեհմինե Ենոքյանին 2018 թվականի օգոստոսի 12-ին Ջերմուկ քաղաքի ըմպելասրահում և ֆեյսբուքյան անձնական էջով ուղիղ հեռարձակված վերջինիս հրապարակային ելույթի ընթացքում հնչեցրած զրպարտություն համարվող տվյալները, այն է՝ «Լիդիանը բազմաթիվ անգամ պրովոկացիաներ է արել, կեղծ տեղեկատվություն է տարածել, թշնամանք է փորձել հրահրել համայնքային, միջհամայնքային նաև միջպետական վեճեր է փորձել հրահրել, ինչպես Գնդեվազի, Ջերմուկի, Կեչուտի, այնպես էլ Գորայքի, Սարավանի և մի շարք այլ համայնքների միջև.. » հերքել։ Հերքումը հրապարակել պատասխանող Թեհմինե Ենոքյանի ֆեյսբուքյան էջում, ինչպես նաև առնվազն 1000 տպաքանակ և ՀՀ ողջ տարածքում սպառում ունեցող որևէ տպագիր թերթում՝ վճիռն օրինական ուժի մեջ մտնելուց հետո մեկշաբաթյա ժամկետում «Հերքում» խորագրի ներքո՝ հետևյալ բովանդակությամբ՝ «Թեհմինե Ենոքյանի կողմից Ջերմուկ քաղաքի ըմպելասրահում և ֆեյսբուքյան անձնական էջով ուղիղ հեռարձակված 12.08.2018 թվականին հնչեցրած զրպարտություն համարվող այն տվյալները, որոնք վերաբերում են «Լիդիան Արմենիա» ՓԲ ընկերության կողմից պրովոկացիաներ անելուն, կեղծ տեղեկատվություն տարածելուն, ինչպես Գնդեվազի, Ջերմուկի, Կեչուտի, այնպես էլ՝ Գորայքի, Սարավանի և մի շարք այլ համայնքների միջև համայնքային և միջհամայնքային թշնամանք հրահել փորձելուն, միջպետական վեճեր հրահրել փորձելուն, չեն համապատասխանում իրականությանը:
Հայցը մնացած մասով մերժել։
Թեհմինե Ենոքյանից հօգուտ << Լիդիան Արմենիա >> ՓԲԸ-ի բռնագանձել 12000 /տասներկու հազար / դրամ՝ որպես նախապես վճարված պետական տուրքի գումար։
Թեհմինե Ենոքյանից հօգուտ << Լիդիան Արմենիա >> ՓԲԸ-ի բռնագանձել 100000 /հարյուր հազար / դրամ՝ որպես փաստաբանի խելամիտ վարձատրության գումար։
Վճիռը կամովին չկատարելու դեպքում այն կկատարվի դատական ակտերի հարկադիր կատարման ծառայության միջոցով` պարտապանի հաշվին:
Վճիռը հրապարակման պահից մեկամսյա ժամկետում կարող է բողոքարկվել ՀՀ վերաքննիչ քաղաքացիական դատարան:

ԴԱՏԱՎՈՐ Հ․ԴԱՐԲԻՆՅԱՆ